In een tijd van steeds snellere technologische ontwikkeling is het goed om naar de nabije toekomst te kijken. In onderstaande TED talk, die ik hier kort samenvat, doet Andrew McAfee daar een gooi naar: hij verbindt een aantal trends (zelfrijdende auto’s, steeds intelligentere robots, 3d printers) en trekt harde conclusies ten aanzien van veel banen: die zullen verdwijnen. Zelfrijdende auto’s zijn een mogelijke vervanging voor vrachtwagenchauffeurs, taxichauffeurs en wellicht alle banen die met transport en personenvervoer te maken hebben. De intelligentere robots kunnen servicedesk werk overnemen, maar er is zelfs al een app die medische analyses kan uitvoeren: hoe ver zou zich dit kunnen ontwikkelen? McAfee spreekt van de ‘New Machine Age’: een periode waarin we steeds meer technologie zullen zien – en steeds minder banen zullen hebben.
En volgens McAfee is dit goed economisch nieuws! We produceren meer, tegen lagere prijzen, terwijl de hoeveelheid en kwantiteit van de producten blijft stijgen. Dit is geen materialisme, argumenteert hij, maar juist overvloed: precies wat we willen bereiken. De andere reden dat dit goed nieuws is, is dat wij die banen niet meer hoeven doen: we krijgen vrijheid.
McAfee ziet een samenleving voor zich waar we allemaal creatief werk kunnen doen, ideeën uit kunnen wisselen en problemen op kunnen lossen. “People who used to be craftsmen and hobbyists are now makers”, stelt hij in het verlengde van de trend van 3d printers.
Zullen robots veel van onze banen overnemen? Foto dankzij ewen and donabel op Flickr
What could possibly go wrong?
Volgens McAfee zijn er twee belangrijke soorten uitdagingen:
– Economische uitdagingen
Dit probleem wordt samengevat in een fantastisch citaat van een gesprek tussen Henry Ford (II) en Walter Reuther, toen hoofd van de vakbond:
Ford: “How will you get robots to pay union dues?”
Reuther: “How will you get them to buy cars?”
Korter samengevat: “it’s tough to offer your labor to an economy full of machines”. En dit lijkt goed nieuws voor Ford, omdat hij goedkoop auto’s kan produceren, maar daar wringt de schoen juist: als Ford geen afzetmarkt heeft, dan kan hij zijn auto’s niet verkopen. Die afzetmarkt is traditioneel de middenklasse, maar zoals McAfee aangeeft is de middenklasse snel in aantal aan het teruglopen, in ieder geval in Amerika, de afgelopen 15 jaar.
– Maatschappelijke uitdagingen
McAfee vat de maatschappelijke uitdagingen waar hij zich zorgen om maakt samen in twee stereotypes: Ted en Bill. Ted is een behoorlijk opgeleide, top-midden-klasse type, die een behoorlijk goede baan heeft. Bill is lager opgeleid en doet relatief eenvoudig werk. De afgelopen jaren hebben we gezien dat het aantal werkzoekende Teds minimaal blijft, terwijl het aantal werkzoekende Bills steeds sneller toeneemt, Bill gaat ook relatief minder vaak stemmen en zo laat McAfee nog een aantal cijfers zien die een indicatie zijn dat de Bills in Amerika het steeds moeilijker krijgen.
Oplossingen voor deze uitdagingen
– Economische oplossing
De korte termijn oplossing is eenvoudig: moedig ondernemerschap aan, meer infrastructuur en zorg dat je onderwijssysteem mensen opleidt met de nodige vaardigheden.
Op de lange termijn is het ingewikkelder. Een van McAfee’s voorstellen zou een gegarandeerd minimum inkomen zijn. Een idee overigens dat werd ondersteund door onder andere de vooraanstaande socialisten als Hayeck, Richard Nixon en Milton Friedman. Zie her sarcasme van de spreker – hij maakt hiermee een sterk punt voor het minimum inkomen.
– Maatschappelijke oplossing
Deze ligt een stuk ingewikkelder. McAfee zoekt de kern in onderwijs: zelf wisselde hij van Montessori onderwijs naar gewoon onderwijs, dat hem “een soort overgave aan zijn omgeving in probeerde te vervelen” (parafrase van mij. En dit resulteert volgens hem in “Bills”. We hebben juist die pro-actieve houding nodig die Teds uit zichzelf innemen.
Er zijn lichtjes aan de horizon in de vorm van allerlei initiatieven, maar we zijn er nog lang niet op dit gebied en we zullen meer moeten ondernemen om de maatschappelijke oplossing te realiseren. Zo zijn er bijvoorbeeld 5 miljoen Amerikanen die al 6 maanden geen werk hebben. En dat is niet op te lossen door ze weer naar school te sturen.
Toch sluit McAfee zijn talk positief af met citaten van Churchill en Lincoln. Hij heeft vertrouwen in de capaciteit van mensen om problemen te lijf te gaan. McAfee twijfelt er niet aan dat we de ‘machine age’ gaan omzetten naar iets goeds, naar een periode van welvaart en uitdaging.
Implicaties voor organisaties
Eindeloos waardevol is het om dit soort gedachten af en toe ‘at face value’ te bekijken en te bedenken wat dit betekent voor de toekomst van onze organisaties. Dat we minder personeel in dienst zullen hebben over 5-10 jaar is zeer waarschijnlijk. En dat onze persoonlijke levens hierdoor sterk zullen veranderen lijkt ook een gegeven.
Moeilijker is echter om inderdaad de maatschappelijke situatie in te schatten. Hoe gaan we voorkomen dat er een sterke tweedeling ontstaat tussen de Teds en Bills van deze wereld?
Ook liggen er organisatie-specifieke uitdagingen. Wanneer willen we personeel vervangen voor machines? Ligt de overweging echt alleen in de kosten? Wat voor problemen kunnen er ontstaan in onze doelgroepen/afzetmarkten? En HR specifiek: hoe houden we ons personeel competent genoeg om op te kunnen boksen tegen steeds intelligentere computers?
De toekomst ziet er interessant uit. Er gaat hoe dan ook veel gebeuren. De komende jaren verandert er misschien weinig, maar in de afzienbare toekomst zullen deze ontwikkelingen plaatsvinden. De uitdaging voor ons is om er dan klaar voor te zijn.
Geef een reactie