Assessment: Intelligentie (2)

15/12/2015 Leestijd: 3 minuten

Mao Zedong1 was tot zijn dood partijleider en 84 jaar toen hij stierf. Deng Xiaoping2 was ook dik in de tachtig tijdens de Chinese hervormingen die hij bedacht. De huidige leider van China – Wen Jiabao – is pas 66. Vergelijk deze leeftijden eens met Gordon Brown (58),  Angela Merkel (55), Peter Balkenende (53) of Barack Obama met slechts 48 jaar. Kennelijk kijken het Oosten en het Westen anders aan tegen leeftijd.

Wanneer we naar de ontwikkeling van intelligentie gedurende een mensenleven kijken dan spelen twee dingen een rol.

Ten eerste de vraag naar de erfelijkheid. Tweelingonderzoeken – waarbij eeneiige tweelingen in aparte omgevingen worden opgevoed – laten zien dat er zeker sprake lijkt van een erfelijke component. Bij de geboorte (of de conceptie) krijgt het nieuwe mensje kennelijk een zekere potentie mee wat betreft de ontwikkeling van intelligentie. Wanneer het kind opgroeit, bepaalt de omgeving in welke mate deze potentie tot wasdom komt. Adriaan de Groot noemde dit ooit het “vloer & plafond effect”. In gunstige omstandigheden (voeding, hygiëne, onderwijs, welvaart, omgeving) bereikt het kind haar intelligentie plafond. Het maximum dat “er in zit”. Bij mindere gunstige omstandigheden eindigt de ontwikkeling ergens tussen vloer en plafond. De volkswijsheid heeft het over “wie voor een dubbeltje geboren is…”

Een tweede aspect is het veranderen van de intelligentie bij het ouder worden. Iedereen die kinderen vanaf baby heeft zien opgroeien, weet hoe snel het kind in het begin leert. In het brein worden in korte tijd miljoenen nieuwe verbindingen gelegd met als uitkomst dat het kind leert lopen, praten (in meerdere talen als de omgeving zo is) en duizenden andere handige dingen snel onder de knie krijgt. Dit is “fluid intelligence” aan het werk. Nieuwe problemen oplossen, relaties ontdekken en begrijpen. Daarnaast onderscheidt Raymond Cattell de zogenaamde “chrystallized intelligence”. Hier gaat het om het gebruik van vaardigheden, kennis en ervaring. Naarmate je ouder wordt (vanaf ongeveer het 20ste levensjaar) neemt de vloeibare intelligentie af en doe je meer een beroep op ervaring, de gekristalliseerde intelligentie dus. De Engelsen noemen dat “have seen that, been there”.

Wanneer we deze twee aspecten van intelligentie toepassen op wereldleiders, dan zie je dat allen over een zeker minimum intelligentie beschikken (‘g’ = general intelligence). De omstandigheden waarin zij zich als kind ontwikkelden waren niet extreem negatief. Super intelligent – in academische zin – waren ze waarschijnlijk niet (veel dictators hebben een hekel aan “intellectuelen”). Waar ze waarschijnlijk wel over beschikten is een extreem hoge praktische intelligentie (“straatvechtersmentaliteit”). Hun gekristalliseerde intelligentie bestaat dan uit “power-mindedness”: hoe word en blijf je de baas. Dezelfde intelligentie die alfa-mannetjes bij chimpansees vertonen. Joep Schrijvers schreef in 2002 over de menselijke apenrots de bestseller “Hoe word ik een rat?”

Als we na deze beschouwingen terugkeren naar assessment dan is de vraag: hoe selecteer je een leider “in een politiek ingewikkelde omgeving”? Duidelijk is dat leeftijd in het Oosten meer gewaardeerd wordt dan in het Westen. Maar ook dat de Mao’s van deze tijd zelf zorgen voor de selectie. Daar is een bepaald soort intelligentie voor nodig. Helaas kunnen we daar als assessoren niet veel aan bijdragen. Bescheidenheid dus.

1 Een onthutsend boek van 1000 pagina’s over het leven van Mao door zijn lijfarts Li Zhisui laat zien welke cult er om hem heen hing: de status van een halfgod. Naar schatting heeft de Culturele Revolutie van Mao 40 tot 70 miljoen mensenlevens gekost. Ter vergelijking: in de Tweede Wereldoorlog vielen 40 miljoen slachtoffers waaronder zes miljoen Joden. Het aantal slachtoffers dat een vergelijkbare dictator als Joseph Stalin maakte wordt geschat tussen de drie en 60 miljoen.

2 Bij de opstand die in 1989 eindigde in de dramatische gebeurtenissen op het Tiananmen plein werden door studenten ook kleine flesjes kapot gegooid. Voor de goede verstaander: het woord “xiao” betekent in het Chinees onder meer “klein” en “ping” betekent ook “fles”. Als we in Nederland konden beschikken over fysieke  “bakken ellende” dan zouden we onze premier op dezelfde manier kunnen beledigen…

0 reactie(s) op “Assessment: Intelligentie (2)”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *


De verificatie periode van reCAPTCHA is verlopen. Laad de pagina opnieuw.