De tweede lezing die ik in Groningen hoorde was van Jacob Jolij, naar eigen zeggen een cognitieve neurowetenschapper. Hij bestudeert hoe onze hersenen emoties verwerken, beter gezegd hoe wij emoties op het gezicht van de ander herkennen. Het begon met de Mona Lisa. Waarom zijn haar emoties zo moeilijk te duiden?
Er zijn twee soorten waarnemingen: de een gericht op details, de andere op grotere zaken zoals licht/donker. Deze worden op verschillende plaatsen in de hersenen verwerkt. Door het manipuleren van foto’s kun je bij proefpersonen via MRI-scans zien welk deel van de hersenen actief is, dus welk type waarneming aan de orde is. Bij Mona Lisa blijkt de mond – normaal een belangrijk detail om emoties te herkennen: denk aan de smileys – nogal onbeduidend. Detailwaarneming helpt hier dus niet, dus moeten we het doen net onze globale waarneming. Dat levert een ambigue resultaat op. Leonardo da Vinci zet ons dus gewoon op het verkeerde been.
Mocht u zelf willen voelen welke waarnemingsmechanisme actief is, pak dan een foto van een gezicht. Kijk eerst naar de details, doe daarna uw ogen halfdicht, zodat het lijkt ‘of u door matglas kijkt’. U ziet nu alleen nog de vage contouren: dat is het tweede type waarneming. Merk op dat u verschillend waarneemt.
Een andere opmerkelijke bevinding was die naar ‘blind sight’. Mensen met een beschadigde visuele cortex zien niets, zijn blind. Zet echter dergelijke mensen voor een monitor en zeg dat er strepen in bepaalde kleuren zichtbaar zijn. Vraag ze vervolgens de richting (horizontaal / verticaal) en de kleur van de strepen te benoemen. De proefpersonen zullen zeggen dat zij niets kunnen zien, maar vraag ze dan te gokken. In veel gevallen komen de proefpersonen tot 60 a 70% correcte uitspraken. Zij zien niets, maar zien wel! De hypothese is dat er nog een derde weg is door de hersenen. Sneller, korter en onbewust. Dit zou een evolutionair voordeel zijn omdat de 200 a 300 milliseconden die waarneming normaal duurt, voor acuut gevaar te traag is.
Hoe vaak zou het gebeuren dat u bij de beoordeling van een kandidaat onbewust iets ‘ziet’, maar dit wel laat meespelen?
Geef een reactie