Authenticiteit. We weten allemaal wel zo ongeveer wat het is, maar toch roept het veel verwarring op. Het wordt vaak omschreven als ‘trouw zijn aan je ware zelf’ en geassocieerd met woorden als ‘echt’ en ‘oorspronkelijk’. Maar deze omschrijvingen zijn dermate vaag en normatief, dat het praktisch nut voor managers en professionals uitermate gering is.
De paradox van authentiek zijn
James Gilmore en Joseph Pine, de auteurs van de belevingseconomie, beschouwen authenticiteit zelfs als een paradoxaal begrip. Want wat is nou echt en oorspronkelijk in een organisatiewereld waarin werkelijk alles is gefabriceerd, geconstrueerd en gemodelleerd? Niets, maar dan ook echt helemaal niets. Het is daarom veel zinniger om authenticiteit vanuit een ander perspectief te benaderen en dat is de perceptie en de beleving van de waarnemer.
Vanuit dit perspectief is authentiek alles wat een mens als authentiek ervaart. Er zijn geen algemeen normen voor aan te geven: de beleving van authenticiteit is een strikt persoonlijke aangelegenheid. Mensen beslissen zelf wat authentiek is voor hun doeleinden. Voor de een is dat rijden in een oude Citroën Traction, omdat die zo goed past bij zijn geliefde authentieke Franse levensstijl, voor een ander is dat de muziek van Oasis die doet denken aan de ruige, authentieke popmuziek van de Beatles in hun beginperiode. Kortom: authentiek is alles wat jij als authentiek ervaart.
Authenticiteit voor je personal brand
Voor je personal brand in de werksituatie is authenticiteit een belangrijk gegeven. De mensen in je doelgroep zullen jou op basis van hun indrukken en ervaringen een bepaalde mate van authenticiteit toedichten. Hoe meer authenticiteit je krijgt toegemeten, hoe beter je in staat bent om een intense relatie op te bouwen en een duidelijke meerwaarde te creëren voor je doelgroep. Daarom is het belangrijk om te werken aan een authentieke uitstraling. Dat kan door gebruik te maken van het volgende model en keuzes te maken in de vorm en de mate van authenticiteit die passen bij jou, het werk dat je verricht en de doelgroep die je bedient.
Vier gradaties van authenticiteit
Authenticiteit wordt vaak geassocieerd met ‘je ware zelf, je echte persoon’. Het is aardig om in dit verband te refereren aan het woord persona , dat afkomstig is uit het Latijn en ‘masker’ betekent.
In het vroege theater droegen de spelers verschillende maskers om aan te tonen welke rol ze speelden. Dat doen we in wezen nog steeds. We zetten een masker op dat hoort bij de professionele rol die we spelen en we vertonen gedrag dat past bij de situatie waarin we ons bevinden en de verwachtingen die anderen van ons hebben. Zo ontstaan professionele rollen, waaraan we ons tot op zekere hoogte moeten confirmeren.
De wijze waarop we dit doen verschilt van persoon tot persoon. In het model dat volgt onderscheid ik vier verschillende vormen en gradaties van authenticiteit. Het is gebaseerd op twee dimensies: mijn kern, waarbij het gaat om je kenmerkende eigenschappen en je typerende gedrag en mijn rol, waarbij het gaat om de wijze waarop je invulling geeft aan je professionele rol en de bijbehorende taken en activiteiten.
De eerste dimensie, mijn kern, is naar binnen gericht. Hier gaat het om de vraag hoe je op een persoonlijke wijze invulling geeft aan je werk. Het vereist de nodige zelfreflectie om deze dimensie te ontwikkelen en de bereidheid om serieus aan ‘soulsearching; te doen.
1. In welke mate ben je bezig met zelfreflectie en het opdoen van zelfkennis?
Antwoordmogelijkheden: geringe mate / grote mate
De tweede dimensie, mijn rol, is naar buiten gericht. Hier gaat het primair om de vraag hoe je professioneel invulling geeft aan de rolverwachtingen die horen bij je functie. Hou je daar bewust rekening mee in je dagelijkse handelen of doe je liever wat je naar eigen goeddunken het beste lijkt om te doen?
2. In welke mate ben je bewust bezig met de rolverwachtingen die horen bij je functie?
Antwoordmogelijkheden: geringe mate / grote mate
Door jezelf te positioneren op deze twee dimensies ontstaat een typologie met vier gradaties van authenticiteit, die uitdrukt hoe mensen hun eigenheid en professionaliteit binnen hun werk vormgeven en communiceren.
Vier P-model van authenticiteit
De vier vormen van authenticiteit die ik onderscheid zijn: passant, professional, provocateur en personality. In schema:
Passant: lage score op mijn kern / lage score op mijn rol
Typering: routineus en vervangbaar
Passanten doen hun ding en gaan weer naar huis. Het liefst onder de paraplu van een grote organisatie, waar ze rustig en anoniem kunnen werken zonder op te vallen. Het klassieke voorbeeld is de stille companyworker, van wie niemand bij zijn afscheid na 40 jaar trouwe dienst, een kenmerkend voorval of verhaal weet te vertellen, simpelweg omdat deze ontbreken.
Laten we daarom de zaak niet mooier maken dan deze feitelijk is: het werkzame leven van passanten is grauw en kleurloos. Er zit geen bezieling in, geen beroepstrots, geen loyaliteit aan een passie of hoger doel. Uit onderzoeken blijkt dat ongeveer 20% van de arbeidspopulatie in Nederland met tegenzin op het werk verschijnt. Dat zullen waarschijnlijk passanten zijn. In de bedrijfswereld vind je deze situatie overal waar mensen mechanisch, anoniem en uitwisselbaar hun dagelijkse handelingen verrichten, zoals bij grote uitvoerende administratieve organisaties soms het geval kan zijn of bij organisaties waar machteloze medewerkers in een strak keurslijf zitten.
Professional: lage score op mijn kern / hoge score op mijn rol
Typering: functioneel en voorspelbaar
Professionals vullen hun rol voorbeeldig in, maar laten weinig van zichzelf zien. Daarmee staan ze model voor de beroepsgroep waartoe ze behoren. Denk aan de vriendelijke stewardess, de strenge politieagent, de begrijpende consultant en de interessante professor. Ze spelen een rol die past bij het verwachtingspatroon van anderen en dat doen ze behoorlijk goed.
Wat echter ontbreekt is de inbreng van eigenheid en levenservaring. Het gedrag komt wel professioneel over, maar mist een herkenbare persoonlijke touch. Sommige mensen kiezen daar bewust voor, omdat ze een duidelijk onderscheid willen aanbrengen tussen hun werk en hun privéleven. Ze zijn absoluut toegewijd en serieus met hun vak bezig zijn, maar kiezen er ook voor om een zekere afstand te bewaren tussen wie ze zijn als mens en wat ze doen als professional.
Provocateur: hoge score op mijn kern / lage score op mijn rol
Typering: eigenzinnig en herkenbaar
Provocateurs zijn naar eigen zeggen altijd en overal volledig zichzelf, zonder zich aan te passen bij de omstandigheden of de situatie. Ze staan voor wat ze zeggen en doen waarin ze geloven, zonder zich al te veel te bekommeren om de eventuele consequenties. Dat schept duidelijkheid en getuigt van een sterk karakter, maar draagt ook het risico in zich van gebrek aan aanpassingsvermogen en sociale blindheid.
Dit is dan ook precies de achilleshiel van de provocateur. Uit sociaal oogpunt kun je niet altijd en overal volledig ‘jezelf ‘zijn. Je speelt in zekere mate een rol en het is goed om na te gaan in hoeverre die rol past bij de persoon die je naar eigen zeggen bent. De kunst is dus om heel paradoxaal je eigenheid te combineren met sociale slimheid. Zo kun je de boot laten schudden, zonder er zelf uit te vallen en op die manier dingen voor elkaar krijgen die getuigen van moed, lef en visie.
Personality: hoge score op mijn kern / hoge score op mijn rol
Typering: opmerkelijk en onmiskenbaar
Personalities maken volop gebruik van hun zelfkennis, eigenheid en levenservaring en verwerken dit congruent in hun stijl van communiceren, presenteren en profileren. Door hun eigenheid en innemendheid geven ze onmiskenbaar een eigen, opmerkelijke signatuur aan hun werkzaamheden. Ze laten duidelijk zien wie ze zijn, waar ze voor staan en wat ze kunnen bijdragen aan het oplossen van de vraagstukken van hun doelgroep. Door deze combinatie van factoren zijn ze vaak in staat om de functionele rolverwachtingen ruimschoots te overtreffen en een echt verschil te maken in de beleving van hun doelgroep.
Met hun kijk op de wereld en oprechte manier van doen laten personalities bovendien blijken dat ze maling hebben aan de valse bescheidenheid die zo prominent aanwezig is in onze Nederlandse ‘niet-boven-het-maaiveld-cultuur’. Ze doen daar niet aan mee en kiezen er juist bewust voor om een eigen kleur en geluid aan hun professionele rol te geven, zonder te vervallen tot opschepperij en zelfverheerlijking.
Werken aan het versterken van je authenticiteit
De strekking van mijn verhaal luidt dat authenticiteit in de werksituatie van groot belang is bij het vormgeven van je personal brand en dat je er als professional dus goed aan doet om bewust te werken aan het versterken van je authenticiteit. Om je daarbij op weg te helpen volgen per dimensie een aantal mogelijke vragen:
Voor meer inzicht in je persoonlijke kern kun je vragen stellen als:
- Wat zijn mijn belangrijkste waarden?
- Waar sta ik voor, waar kom ik voor uit?
- Wat kleurt mij als persoonlijkheid?
- Wat is kenmerkend voor mijn gedrag?
- Wat is en blijft uniek aan mij, los alle veranderingen die ik heb doorgemaakt?
Voor meer inzicht in je professionele rolgedrag kun je vragen stellen als:
- Wie is mijn doelgroep?
- Wat voor gedrag verwacht men van mij in deze functie?
- Welke taken en activiteiten moet ik goed beheersen?
- Waar zou ik een extra stap kunnen zetten en verwachtingen overtreffen?
- Welke rolverwachtingen van mijn functie zijn achterhaald en nodig aan revisie toe?
Met het vormgeven van deze twee dimensies wil ik benadrukken dat authenticiteit in mijn optiek geen onveranderlijke persoonseigenschap is (je bent authentiek of je bent het niet), maar eerder een dynamisch proces van zelfprofilering. De uitdaging is niet om je ‘ware zelf’ aan de wereld te tonen, maar om een ‘professioneel zelf’ te creëren waarmee je anderen van dienst bent op een manier die bij je past. Door op deze wijze te werken aan je zelfexpressie in de wereld en door uitgebreid stil te staan bij de ervaringen die je daarbij opdoet, leer je gaandeweg om meer eigenheid toe te voegen aan je professionele rol. En dat is precies waar het om draait bij personal branding.
Geef een reactie