De Maakbare Mens: een misplaatst ideaal van HR?

15/12/2015 Leestijd: 2 minuten

Theorieën (NLP, gedragstherapieën) doen ons geloven dat wij, de mens, maakbaar zijn. In het HR vak zijn verschillende “instrumenten” die het menselijk gedrag in kaart brengen (werving en selectie, assessments) of pretenderen dit te kunnen vormen (beoordelingssystemen, opleidingen en trainingen, competentiemanagement). Verschillende onderzoeken wijzen uit dat wij, mensen, zeker een maakbare kant kennen. En toch zeggen velen onder ons: de mens doet wat hij wil, de mens is niet maakbaar. Want: geweld op straat, roofmoord op juweliers, broers die hun zus zwanger maken zouden dan niet plaatsvinden. Laten we daarom de mens van binnen naar buiten eens “afpellen”.

Onze ziel, ons “binnenste”, ons ik, is de harde kern. Dat krijg je mee (DNA) en is vrij hardnekkig. Daarop ontwikkelen zich normen en waarden. Dit gebeurt kortweg in het spanningsveld tussen de sociale context (familie, school, vrienden, samenleving) en ons zelfbewustzijn. Deze normen en waarden zijn ook relatief vast. De cultuur-ui laat dit mooi zien: bijvoorbeeld: ons geloof is lang relatief “rotsvast” en stabiel geweest. Ook het verschil tussen goed en kwaad wordt langs de lijn sociale context  en zelfbewustzijn ontwikkeld. Deze ingrediënten maken het volgens mij dan ook mogelijk om de mens in zekere zin te maken of liever te vormen.

Nog één laag wil ik afpellen: menselijk gedrag. We spreken over gedragsuitingen. Dit is zichtbaar en ook dit kán in de genoemde lijn worden gecorrigeerd. Maar… daar staat ‘kan’. Veel (zelf)correctie zie ik niet meer om me heen. Integendeel: niets doen is de norm. Laat maar gaan, want….(vul maar in: “heeft geen zin, is een taak van de school, agent, trainer, baas enzovoort”). Toch zijn die correcties essentieel, want niets doen is uiteindelijk geen optie: kinderen leren geen grenzen, medewerkers doen maar wat, normen vervagen. Terwijl normen en gebruiken een hoop complexiteit kunnen ordenen.

Zo lijkt het alsof de mens niet maakbaar is. Maar dat is niet het probleem van het “nu”. Het gaat er nu om dat we met ons allen heel veel laten liggen. Hoe gaan we verder? Door de balans tussen sociale context en het zelfbewustzijn te herkennen en deze balans te blijven nastreven. En elkaar hierop aan te spreken. Dat zal de “maakbaarheid” positief beïnvloeden.

0 reactie(s) op “De Maakbare Mens: een misplaatst ideaal van HR?”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *


De verificatie periode van reCAPTCHA is verlopen. Laad de pagina opnieuw.