We kunnen het er allemaal wel over eens zijn dat we geconfronteerd worden met moeilijkheden die de huidige tijd van (gezondheid/economische/psychische/sociale-) crises met zich meebrengt. Van gezinnen wordt veel gevraagd: op elkaars lip zitten en ondertussen werken en de kinderen lesgeven. Ouderen hebben angst om de deur uit te gaan en besmet te raken; zeker als er sprake is van onderliggende medische problemen. Jongeren raken totaal gefrustreerd, omdat ze niet naar school kunnen of hun jeugd kunnen vieren zoals het zou moeten. We worden (bijna) allemaal geconfronteerd met een diep gevoel van onbehagen. We doen ons best in het dagelijkse leven om dit weg te stoppen. We moeten immers verder en willen onze kinderen/ouders/collega’s en ook onszelf niet (constant) belasten met onze diepste angsten.
Toch zou het goed zijn, om het contact aan te gaan met die diepste angsten voordat ze een eigen leven gaan leiden en we humeurig en mopperig worden of somber en depressief. Maar hoe komen we in contact met die diepste angsten? Met ons gevoel? Met onze ziel? Carl Jung, een van de grondleggers van de dieptepsychologie, werd op een bijzondere manier getriggerd om zijn zielenroerselen te onderzoeken.
Het visioen in de trein
Een jaar voor het uitbreken van de 1e wereldoorlog kreeg Jung in de trein, op weg naar zijn schoonmoeder in Schaffhausen, toen hij een tunnel inreed, ineens een visioen van Europa, waar huizen en lichamen bedolven raakten onder een enorme golf van bloed. Het was niet slechts een flits, maar het duurde zeker een uur. Een zeer verontrustende ervaring. De beelden in het visioen lieten zien dat de Europese beschaving in gevaar was.
En dat visioen zou bewaarheid worden: in 1914 brak de 1e wereldoorlog uit. In eerste instantie dacht Jung nog dat hij misschien een psychose had gehad. Als psychiater was hij daar goed bekend mee, maar later werd hem duidelijk dat het visioen teweeg gebracht kon zijn door de spanningen waar hij aan blootgesteld werd door de ontwikkelingen in Europa die zouden uitmonden in WO I.
Black Books
Het visioen in de trein was voor Jung de aanleiding om met het schrijven van de ‘Black Books’ te beginnen, want het bleef hem bezighouden hoe hij dit visioen zo had kunnen krijgen. Was hij gek aan het worden of was er iets anders aan de hand? Alleen hijzelf zou deze vraag kunnen beantwoorden. Maar, hoe kom je in contact met je Zelf? Hoe spreek je met je diepste innerlijk? Hoe spreek je met je ziel? En nog belangrijker: hoe krijg je antwoord?
’s Avonds na het eten ging hij naar boven, naar zijn studeerkamer, en dan kwam zijn ziel als het ware tot leven in een soort droombeelden. Deze beelden waren zo sterk, dat hij er dialogen mee aan kon gaan. Ik stel me zo voor dat hij zich in een soort van zelfhypnose kon brengen en/of dat de archetypische beelden in een meditatieve toestand tot hem kwamen. De gesprekken die hij voerde met deze ‘voorstellingen’ van zijn ziel, tekende hij op in de zogenaamde ‘Black Books’. In totaal zijn het 7 notitieboeken geworden die ‘Black Books’ heten als verwijzing naar de donkere kleur van de kaft. Hij begint zijn notities als volgt: “Mijn ziel, mijn ziel, waar ben je? Hoor je me? Ik spreek, ik bel je – ben je daar?”.
En uiteindelijk kwam er antwoord – nadat hij eerst een week of 4 had zitten wachten op een respons. Zijn ziel verscheen aan hem in de vorm van levendige beelden van bijvoorbeeld Sophia en Salomon, de dochter van Elijah, die je zijn anima (de vrouwelijke kant van zijn ziel) zou kunnen noemen. Verder ‘sprak’ hij met ‘oude wijze mannen’ in de vorm van Elijah en Philemon. Deze beelden brachten hem later op het idee van het bestaan van zogenaamde archetypen.
Afbeelding geraadpleegd van: www.wanttoknow.nl
De 7 ‘Black Books’ heeft Jung later overgeschreven in een in leer gebonden rood boek met pagina’s van perkament, waar hij, in kalligrafie en geïllustreerd met (door hemzelf gemaakte) prachtige tekeningen, de dialogen met zijn ziel nog eens optekende. Dit geeft aan hoe waardevol deze ervaringen voor hem geweest zijn. Pas in 2009 is dit Magnus opus van Jung voor het eerst gepubliceerd, omdat zijn erven die zeer persoonlijke werk lange tijd niet met het brede publiek wilden delen.
Dromen als koninklijke weg naar de ziel
Voor de meesten van ons zal het niet meevallen om zo sterk in een fantasiebeeld op te gaan, dat we er gesprekken mee aan kunnen gaan. Toch hebben we vrijwel allemaal wel ervaring met fantasiebeelden die tot ons spreken. Bijvoorbeeld als we denken aan onze (dag)dromen. Soms zijn ze mooi, maar soms ook beangstigend of bevreemdend.
Uit eigen ervaring en ervaring met mijn cliënten kan ik zeggen dat het bespreken van dromen schatten aan inzicht in de eigen ziel op kunnen leveren. Ze zijn de sleutel naar onze diepste verlangens en angsten. Vaak geven ze ons zicht op zaken die we vanuit het bewuste denken nooit gezien zouden hebben.
Zo kunnen dromen een tegenwicht geven aan de dingen waar we dagelijks mee te maken hebben. Een tegenwicht dat ons weer in evenwicht kan brengen. Door de dialoog aan te gaan met zijn ziel (die zich bij Jung liet zien als veelkleurige verschijningen van zijn anima en verschillende andere archetypen) kon Jung weer grip krijgen op zijn leven en de angstige beelden en gevoelens die hij had in een context plaatsen.
Deze weg naar het diepste innerlijk is geen snelle oplossing om van je problemen af te komen. Maar het is wel een duurzame weg, die leidt naar meer innerlijke rust, focus en evenwicht. Je zou dat ook geluk kunnen noemen.
Verinnerlijken
De moeilijke tijden waarin we nu verkeren vragen ook om inzicht en evenwicht om de problemen het hoofd te bieden. Het is voor ons en zeker voor onze kinderen niet goed als de spanningen zich uiten in allerlei negatieve emoties. Het wegdrukken van deze nare gevoelens is op termijn ook geen oplossing, want uiteindelijk zal je er toch uiting aan geven. En als je er op een onbewuste manier uiting aan geeft dan lusten de honden er vaak geen brood van. Je kunt dan een ‘kort lontje’ krijgen of depressief of angstig worden. Er kunnen zelfs lichamelijke klachten optreden als gevolg van psychische spanningen. Denk maar aan pijn bij je schouders of hoofd – en buikpijn. Op de een of andere manier zal jouw ziel zich laten horen tot er eindelijk geluisterd wordt. Ze wil dat je het pad naar binnen gaat maken om er zo achter te komen waar het in jouw leven niet in evenwicht is. Ze nodigt ons uit om te verinnerlijken.
In navolging van Jung zou ik je willen aansporen om ook de dialoog aan te gaan met je innerlijke wereld. Juist nu in deze tijd van crises. Aan alle kanten wordt er aan onze zekerheden getornd en kunnen we ons uit het lood geslagen voelen. Maar we hoeven ons niet als een speelbal op de golven mee te laten voeren. Door ons bewust te worden van wat ons werkelijk dwars zit, angstig of somber maakt kunnen we het evenwicht vinden in onszelf.
Ga de dialoog aan met je diepste innerlijk. Ga je eigen black books schrijven. Kijk maar eens wat er verschijnt in je dromen. Dat kunnen ook dagdromen zijn of soms is het een lied waar je mee wakker wordt. Heb je wel eens goed geluisterd naar de tekst van dat lied? Dit is je ziel die tot je spreekt. Neem haar heel serieus en ze zal je een schat aan inzicht opleveren en daarmee grip op de situaties in je leven. Natuurlijk lossen we daar de pandemie niet mee op, maar we kunnen hiermee wel iets doen aan de manier waarop we er mee omgaan.
Help je collega’s
Merk je dat een van je personeelsleden of collega’s de druk niet meer aankan? Wellicht kan jij ze dan de weg wijzen naar innerlijke reflectie. Baal je ervan dat je zelf mopperig bent tegen de kinderen en je geen zin hebt in weer een zoomvergadering met collega’s die ook niks constructiefs meer hebben toe te voegen? Weet je niet meer goed hoe het verder moet door alle spanningen in je leven?
Als je op zoek bent naar meer evenwicht, focus en (innerlijke) rust in je leven, om het hoofd te bieden tegen alles wat er nu op je afkomt, dan nodig ik je uit om de weg naar binnen te maken en te verinnerlijken. Ik ben heel benieuwd naar jouw verhaal.
Geef een reactie