Doe niet zo moeilijk: de kunst van het relativeren

Wanneer mensen met elkaar in conflict raken, roepen ze vaak: ‘doe niet zo moeilijk!’ naar elkaar. Maar wie doet er dan eigenlijk moeilijk? Daar kom je vaak niet uit, want wat jij onzinnig vindt is voor de ander een normale reactie. En dat geldt ook andersom. Via Haystack mocht ik het boek ‘Doe niet zo moeilijk’ van Frank van Marwijk lezen. Dit boek laat zien dat het niet gaat om het aanwijzen van de schuldige of om het behalen van je gelijk, maar om relativeren.

Relativeren houdt volgens de auteur in dat je je ervaringen ziet in verhouding tot andere ervaringen, dat je je reacties in perspectief ziet ten opzichte van die van anderen. Je kunt op een andere manier naar dingen kijken door ze met elkaar te vergelijken, door ze van een afstand te bekijken of juist van heel dichtbij. Dat kan ook heel handig zijn bij stress, problemen of conflicten op het werk. En het goede nieuws: volgens Frank kun je relativeren leren!

Relativeren betekent niet dat je geen opwinding meer zult beleven, maar je windt je er alleen niet meer zo over op.

Controleer of je gedachten kloppen

Als je je ergens zorgen over maakt, is het volgens Frank allereerst van belang dat je controleert of jouw gedachten wel waarheid zijn. Je kunt beginnen met het controleren van je gedachten door jezelf vragen te stellen. Zo kun je jouw eigen aannames toetsen. Vaak bekijken we gedachten alleen vanuit ons eigen perspectief, maar als je er van een andere kant naar kijkt ontdek je misschien dat je gedachte niet altijd klopt. Bijvoorbeeld:

• Blijkt ook uit de resultaten dat die ene collega helemaal niets doet? Doe ik écht alles alleen hier?
• Wat zijn de rechten van de klant die zo ‘moeilijk doet’? Heeft de klant misschien toch een punt?

Het G-schema

Amerikaans psychiater Aaron Beck, grondlegger van de cognitieve therapie, ontdekte dat aan elke emotie eerst een gedachte voorafgaat. Het is niet de situatie die een gevoel oproept, maar de gedachte over die situatie. Vaak gooien we gedachten en gevoelens door elkaar. Bijvoorbeeld:

• Ik voel me niet serieus genomen –> ik denk dat ik niet serieus genomen word
• Ik heb het gevoel dat je me niet begrijpt –> ik denk dat je me niet begrijpt

Schematisch ziet de volgorde waarin we prikkels verwerken en daarop reageren er als volgt uit: gebeurtenis – gedachten – gevoel – gedrag – gevolg. In de cognitieve gedragstherapie wordt dit schema vaak gebruikt als oefening om inzicht te krijgen in je gevoelens en hoe die samenhangen met je gedachten en gedrag. Zo kun je erachter komen welke gedachten bepaalde gevoelens oproepen. Door je daar bewust van te zijn kun je ze ook beter relativeren.

Solliciteren op je huidige functie

Heb je problemen op het werk? Erger jij je bijvoorbeeld aan collega’s of vind je bepaalde taken gewoon ontzettend frustrerend om mee bezig te zijn? Stel jezelf dan de volgende vraag: stel je voor dat je hier nog niet zou werken en werkloos was. Zou je dan solliciteren op je huidige functie, met de kennis die je nu hebt? Wat zou je antwoorden op de vraag ‘Waarom wil je hier graag werken?’

Focus op de taken en zaken die je wel nog steeds interessant of prettig vindt in je baan. Zijn die er (bijna) niet meer en zie je echt geen positief lichtpuntje meer? Wees dan eerlijk tegenover jezelf en ga op zoek naar een nieuwe uitdaging. Maar blijf relativeren!

Is relativeren niet naïef?

Je zorgen loslaten klinkt leuk, maar er bestaan ook echte problemen waar je mee te maken krijgt. Is een positieve benadering wel altijd de oplossing?

• Je staat al een uur in de file, maar wees blij, je hebt een betaalde baan!
• Je hebt geen geld om op vakantie te gaan. Nee, maar je hebt wel een dak boven je hoofd!

Als je in dit soort situaties altijd positief kunt blijven denken, dan ontken je jouw negatieve gevoelens. Je accepteert dan niet dat sommige momenten gewoon moeilijk of vervelend zijn. Wat belangrijk is, is dat je wel bewust bent van je gevoel. Als je het niet meteen wegdrukt, zul je merken dat het ook weer overgaat. Als je het gevoel dan hebt geaccepteerd, dan kun je gaan relativeren. Door relativeren bekijk je jouw situatie vanuit een ander perspectief.

Alles wegrelativeren

Je kunt alles wegrelativeren totdat er niets meer van over is. Alles heeft meerdere kanten en er is eigenlijk weinig in het leven wat ‘werkelijk bestaat’. Denk bijvoorbeeld aan een bedrijf. Het bedrijf ‘Shell’ is niet tastbaar, het zijn de medewerkers, verschillende vestigingen, het logo etc. Het is een idee wat we hebben bedacht. We hebben iedere dag te maken met concepten die alleen bestaan omdat we dat bedenken en er betekenis aan geven. Dat is soms goed om je te realiseren, maar je moet er niet onverschillig van worden. Volgens Frank is het vooral belangrijk dat je leert te accepteren dat het leven soms tegenzit.

Een nieuwe uitdaging? Zet dan je schouders eronder. Valt het uiteindelijk tegen? Haal dan je schouders op.

Kan ik nu beter relativeren?

Dit boek laat zien dat je je niet langer gek moet laten maken door mensen die het onmogelijke van je eisen. Dingen die je niet kunt veranderen. Volgend jaar kijk je heel anders naar je zorgen van nu. Frank van Marwijk heeft een prettige schrijfstijl waardoor je direct wordt meegenomen in het verhaal. Je krijgt het gevoel dat je problemen makkelijker zou kunnen loslaten en vaker lachend je schouders ophalen. Het heeft me in ieder geval aan het denken gezet over hoe we ons eigenlijk druk kunnen maken over dingen die niet zo belangrijk zijn.

Het boek biedt ontzettend veel voorbeelden van manieren waarop je kunt leren relativeren. Er staan een ontelbaar aantal boodschappen in dit boek beschreven die waardevol zijn. Ik vond het heel inspirerend en motiverend.

Wil je dit boek ook lezen? Je kunt het bestellen via Haystack.