Onderzoek onder ICT’ers toont aan dat hoger opgeleiden steeds vaker ook in de vakantie last hebben van werkstress. Bij een op de vijf leidt het feit dat ze buiten werktijd bereikbaar zijn voor de werkgever zelfs tot psychische problemen. (ICT-barometer Ernst & Young (Link werkt niet meer, verwijderd door redactie). De trend dat de grens tussen werk en privé vervaagt, wordt steeds duidelijker waarneembaar en dit levert bij velen blijkbaar extra werkstress op.
Gevoelens van schuld in plaats van geluk
Als het vervagen van de grenzen je extra werkstress oplevert, zul je jezelf goed op de toekomst moeten voorbereiden. Het wordt namelijk onhoudbaar en zowel voor werkgever als werknemer ook onpraktisch om werk en privé nog steeds strikt te scheiden in twee aparte systemen. De grenzen van de systemen staan onder druk. Werk houdt zich steeds minder aan vastgestelde werktijden, maar ook privé-zaken dringen, bijvoorbeeld door de groei in het aantal tweeverdieners, steeds vaker ook de werktijd binnen. Deze vermenging van werk en privé heeft niet alleen betrekking op tijd, maar ook op de plaats waar gewerkt wordt. Er zijn nog maar weinig mensen die nooit thuis werken. Tijd en plaats van werk en privé lopen dus steeds vaker door elkaar.
Concessies
Als grenzen dus vervagen en mensen willen privé en werk wel uit elkaar houden is het onvermijdelijk dat er concessies gedaan moeten worden. Echter de concessie methode resulteert vaak in een situatie waarbij ofwel het bedrijf ofwel het privéleven wint, maar zelden allebei. In de concessie methode maken de carrière jagers zichzelf wijs dat ze de dingen die ze opgeven later zullen inhalen. Dat is natuurlijk onmogelijk. De ervaring die iemand vandaag mist kan morgen niet worden overgedaan. Als je niet geniet van je vrouw/vriendin als je 30 bent, dan is de kans daarop voorgoed verkeken. Als je in je midlife crisis dan op je vijfenveertigste goed en wel gescheiden bent en vervolgens met een veel jongere vrouw trouwt, ben jezelf nog steeds 45.
Maar ook vrouwen doen zo hun concessies. Bijvoorbeeld stelt ruim 37% van de vrouwen hun kinderwens uit totdat zij een vast contract hebben. De concessie methode bij een strikte scheiding tussen werk en privé leidt er vaak toe dat ofwel het werk ofwel het privéleven wint en creëert daarmee meteen een schuldgevoel met betrekking tot de verliezer. Of als er geen duidelijke winnaar is, is er vaak wel een schuldgevoel over beide systemen door het gevoel dat men alles maar half doet. De concessie methode leidt in ieder geval zelden tot een gevoel van geluk.
Combineren en optimaliseren
Ondanks voorgaande constatering komen we in het werkende leven wel steeds meer werknemers (zowel vrouwen als mannen) tegen die een betrokken ouder willen zijn zonder dat zij daarvoor inkomen, prestige of ondersteuning van het bedrijf voor hoeven in te leveren. Maar aangezien veel bedrijven toewijding aan carrière nog steeds het enige criterium vinden voor succes in het werk wordt deze werknemer toch tot concessies gedwongen. Om weg te komen van de concessie methode wordt het tijd om niet meer angstvallig de twee werelden werk en privé te blijven scheiden.
Beide werelden zien als twee onafhankelijke systemen en ze dan toch willen combineren en optimaliseren wordt onhoudbaar. Want overwegingen, ambities en keuzen in het ene systeem hebben effecten op het andere systeem zonder dat die effecten een legitieme plek in het volledige afwegingskader van beide systemen hebben. De ambitie om één systeem te optimaliseren is een stuk reëler. Privé en werk moeten weer gecombineerd worden in één wereld. Een situatie die voor de industriële revolutie heel normaal was, toen voornamelijk uit economische motieven, nu veelal uit zingevingsmotieven.
Samenwerking tussen werkgever en werknemer
De combinatie van werk en privé tot één systeem leidt in een situatie waarin werkgever en werknemer samenwerken om zowel werkgerelateerde als privédoelstellingen te realiseren. Dit vanuit de overtuiging dat een gelukkig privé-leven positief werkt op het werkleven en andersom. Het gaat dan om het manifest maken en mee laten wegen van zowel zakelijke prioriteiten als de persoonlijke prioriteiten van werknemers.
Aanpassingen
Dit gaat verder dan alleen een paar voorzieningen zoals ouderschapsverlof en flexibele werktijden, het gaat om een verandering van cultuur waarin openheid over privé- en werkdoeleinden de basis vormt. Je gaat ervan uit dat werk en privé elkaar aanvullen. Belangrijke randvoorwaarde aan werkgeverszijde is dat succes gedefinieerd wordt in resultaat en niet in termen van aanwezigheid. Randvoorwaarde aan werknemerszijde is dat privédoelstellingen manifest gemaakt worden. Privédoelstellingen zijn nu vaak zeer impliciet, hopeloos vaag en veel ervan zijn zeer onrealistisch.
Communicerende vaten
Het systeem wordt dan vergelijkbaar met communicerende vaten, waarbij werk en privé ieder een vat vormen die met elkaar verbonden zijn. Als de druk in het ene vat tijdelijk oploopt is het legitiem om de druk op het andere vat wat te laten zakken. Bijvoorbeeld kan een werkgever die de werkdruk moet verhogen tegelijk ook faciliteren dat de druk op het privé leven verminderd wordt (bijvoorbeeld door ondersteuning via kinderopvang, een klusjesman, boodschappendienst, stomerij, kookservice, etc….). Zijn werk en privé twee aparte vaten die niet met elkaar verbonden zijn. Dan zal je zien dat de druk in het ene vat geen uitweg vindt en vaak ook nog de druk op het ander vat verhoogt. Totdat één van beide (of allebei) ontploffen. Kortom als werk en privé in één systeem gecombineerd zijn is er geen concurrentie meer in loyaliteit tussen werk en gezin, wat goed is voor het werk is goed voor het gezin en vise versa.
Zie werk en privé als één systeem
De werkgever die begrijpt dat werk en privé onlosmakelijk met elkaar verbonden en verweven zijn, zal steeds beter in staat zijn talentvolle mensen aan zich te binden en heeft in de arbeidsmarkt een belangrijk onderscheidend vermogen. Door als werkgever privé en werk als één systeem te zien en dat te faciliteren werk je op een sterke manier aan begrip, betrokkenheid en binding van werknemer en werkgever. Waardoor de relatie tussen beiden meer inhoud en betekenis krijgt, en de loyaliteit een meer emotieve lading krijgt. Wat op een steeds krapper wordende arbeidsmarkt cruciaal is voor het behouden (maar ook voor het aantrekken) van talent.
Geef een reactie