Enkele decennia geleden toen de term ‘robot’ steeds meer in zwang raakte, ontstond de angst dat robots ons werk over zouden nemen. Een angst die overigens nog niet helemaal verdwenen is; steeds meer repetitieve taken worden geautomatiseerd. Veel lopende-band-werk is al verdwenen en naar mate robots intelligenter en goedkoper worden, zullen ze steeds meer taken over kunnen nemen. Dit plaatje vat het prachtig samen:
Dit plaatje is een werk van Fritz Behrend, de cartoonist (1925 – 2008).
Met andere woorden: er heerst toch enige angst voor de concurrentiekracht van robots. En die angst is terecht in de zin dat robots veel van ons werk uit handen kunnen nemen.
De angst is echter ongegrond op een twee andere vlakken. Het eerste is moreel geladen en het tweede technisch.
Een mogelijk moreel vraagstuk waar we mee te kampen kunnen krijgen, rijst wanneer we inderdaad niet ‘genoeg’ werk meer hebben. Stel dat inderdaad een (mogelijk laagopgeleid) deel van onze bevolking geen werk meer hoeft te doen, omdat hun taken vervangen worden door robots. Betekent dit dan dat die groep een soort gedwongen uitkeringstrekkers moet worden? Nee, het lijkt een veel realistischer scenario dat, als er op een of andere manier een overschot aan arbeid komt door robots, dat de resterende arbeid dan verdeeld wordt over de beroepsbevolking; door het grote aanbod van arbeid, hoeven mensen minder te werken. Omdat de arbeid wel verricht wordt, hoeft dit geen vermindering in welvaart te betekenen.
Maar ‘arbeid adelt’, stel dat er minder werk is dan er vraag is naar om te werken? Een bijna ondenkbaar scenario, maar ‘stel’. Het antwoord op de vraag wat we dan moeten doen, is hetzelfde als de tweede reden waarom we niet bang hoeven zijn dat dit scenario voor zal komen.
Mensen scheppen hun eigen banen!
In een bijzonder inzichtelijk artikel over robots, schrijft Kevin Kelly op Wired over de opkomst van robots. En over hoe ze enorm veel werk van ons overnemen. Robots doen zelfs werk dat mensen niet zouden kunnen, bijvoorbeeld de massaproductie van schroeven, of het doorzoeken van miljarden pagina’s op internet (Google). En de ontwikkeling waar Kelly naar toewerkt is dat mensen hun eigen banen scheppen. In het geval van de industrialisering zijn mensen, om maar in dezelfde termen te blijven spreken, robot-monteurs geworden. Ze zijn de robots gaan ontwerpen, onderhouden, verbeteren, hun rol in de samenleving gaan bepalen (marketing, maar ook filosofie; wat betekent dit voor ons?). Met andere woorden: naar mate robots geavanceerder werk van ons overnemen, zullen wij andersoortig werk gaan doen. Werk om de robots te ondersteunen, of nieuwe banen die we nog niet bedacht hebben.
Kelly maakt ook een mooie verwijzing naar hoe we meer tijd hebben om muziek en andere kunst te maken. En, hopelijk, ook om er van te genieten. Hij vat het het mooist samen in de zin ’the one thing humans can do that robots can’t (or at least for a long while) is to decide what it is humans want to do’. Als robots alle basis-taken van ons overnemen, dan is het aan ons om te besluiten ‘waar we voor zijn’, of wat we willen doen.
Geef een reactie