Hoe zelfreflectie je kan helpen

Onbewust doe je het waarschijnlijk vaker dan je denkt, nadenken over je manier van doen en handelen.

Met zelfreflectie krijg je inzicht in je manier van handelen en hoe je reageert in bepaalde situaties. Je wordt je bewust van wat je doet, waarom je het doet, waarom je het op deze manier doet en niet anders, wat je ermee wilt bereiken, en wat de gevolgen van je handelen zijn voor jezelf en anderen.

Wanneer je aan de slag gaat met zelfreflectie betrek je daar een aantal elementen bij. Stap voor stap helpen deze elementen je bij het analyseren van de situatie, je komt steeds in diepere lagen. In dit blog kijken we naar twee van deze elementen: jouw gedrag en welke overtuigingen zitten er achter je gedrag. Daarmee gaan we aan de slag.

Je gedrag

Het element gedrag zegt iets over wat je doet, hoe je handelt. Gedrag is een reactie op ander gedrag, op iets dat een ander zegt of doet, op prikkels uit je omgeving.
Gedrag kan bewust of onbewust zijn. Bewust gedrag is een keuze, je beslist wat je doet of wat je zegt. Van onbewust gedrag ben je je meestal niet bewust, het gaat ongemerkt.

Je overtuigingen

Wanneer je ergens van overtuigd bent, ben je van mening dat je het goed hebt of goed doet. Achter je overtuigingen zit vaak een heel verhaal en allerlei aannames, bijvoorbeeld: “Dat kan ik niet, omdat …”. Het is heel goed om je overtuigingen geregeld tegen het licht te houden: Waarom doe ik het, wat vind ik belangrijk?

Zelf aan de slag met reflectie

Neem een situatie die je afgelopen week op je werk hebt meegemaakt in gedachte. Dit hoeft geen ingewikkeld verhaal te zijn, het kan heel goed een korte gebeurtenis zijn.
Pak pen en papier en begin met het beantwoorden van de volgende vragen:

1. Wat gebeurde er?
2. Wat wilde je? Wat wilde je bereiken? Wat wilde je proberen?
3. Wat deed je?
4. Wat dacht je?
5. Wat voelde je?
6. Wat denk je dat de ander (en) wilde(n), deed, dacht, voelde?

Lees je antwoorden rustig door en kijk eens over je een rode draad ziet tussen je antwoorden. Kun je al conclusies trekken? Nu je de situatie beschreven hebt, kijk je er anders tegen aan?
Ga daarna verder met de volgende vragen:

7. Welke alternatieven / oplossingen zie je?
8. Welke voor- en nadelen hebben die?
9. Wat zijn je voornemens voor de volgende keer?

Wanneer je regelmatig de tijd neemt om te reflecteren op – lastige – (werk)situaties, zul je merken dan je sneller tot de kern van het probleem kunt komen. Je ziet sneller de patronen waar jezelf in zit en kunt makkelijker ingrijpen.
Ook kun je er voor kiezen om met een goede vriend(in) een situatie te analyseren. Zo leer je van elkaar en krijg je waardevolle feedback.

Tot slot, zelfreflectie in 5 tips

1. Handel bewust, weet wat je doet en waarom. Welke acties heb je ondernemen, welk gedrag laat je daarbij zien?
2. Vraag je af waarom je dit op deze manier doet en niet anders. Welke overtuigingen zitten daarachter? Wat zou er gebeuren als je dit op een andere manier had gedaan?
3. Kijk naar de gevolgen van je handelen, niet alleen voor jezelf, maar ook voor anderen. Welke invloed heeft jouw gedrag op je omgeving? Is iedereen daar blij mee? En jijzelf?
4. Welke talenten heb je ingezet in deze situatie? Kwamen die talenten tot hun recht? Onderzoek ook eens wat anderen in een dergelijke situatie gedaan zouden hebben, wat kun je daarvan leren?
5. Zelfreflectie betekent ook dat je jezelf deze vragen regelmatig opnieuw stelt. Zo blijf je leren en jezelf ontwikkelen als mens.