Hoeveel lijken is het waard? Steve Jobs: Genie en/of Tiran

02/03/2012 Leestijd: 5 minuten

Toen ik in 1981 mijn eerste Apple ][ aanschafte, wist ik niet dat dit een levenslange liefdesrelatie met Apple zou betekenen. Het aantal Apple producten dat ik sindsdien heb aangeschaft, weet ik niet meer. Het zijn er veel, tot mijn huidige Hackintosh (een illegale Mac) en iPhone. Een keuze voor Apple was – en is – een keuze voor innovatie en gebruiksgemak en een keuze tegen inferieure producten. Ja, tegen een hogere prijs, dat wel.

Steve Jobs

En nu is Steve Jobs dood en zijn biografie (719 pagina’s) ligt in de winkel. Geschreven door Walter Isaacson die eerder biografieën over Albert Einstein, Benjamin Franklin en Henry Kissinger schreef. Het is – zeker voor een psycholoog – een onthutsend verslag over het reilen en zeilen van een man die een enorme impact op onze digitale leefwereld heeft gehad en nog steeds heeft. Voor wie het vergeten is, Apple heeft ons veel gebracht. De grafische interface, desktop publishing inclusief laserprinting, simpel verkrijgbare en draagbare muziek, animatiefilms, video-editing, eenvoudige maar krachtige software, een tabletcomputer en de iPhone. En dan vergeet ik nog de helft. Maar Apple heeft vooral een prettige ‘gebruikerservaring’ gerealiseerd waarbij gemak en betrouwbaarheid kenmerkend zijn. Dit was ook de ‘filosofie’ van Jobs: de totale controle over het gehele product. Alles (hardware, software, design, content), maar dan ook echt alles moest van Apple zijn om ervoor te zorgen dat gebruikers de gewenste ervaring kregen. Invloeden van buitenaf moesten koste-wat-kost vermeden worden. Jobs bemoeide zich met alles, van de kleur van schroefjes, de ronding van hoeken tot de verpakking van de producten (en de vormgeving van de kantoren, de Apple Stores, het bedrijfsrestaurant, gewoon alles).

Steve-jobs-de-biografie (steve-jobs-de-biografie.jpg)

De biografie – waarop Jobs geen invloed wenste te hebben – beschrijft het leven van een maniak. Een persoon die bezeten was van het idee dat zijn digitale producten. De Mensheid een stap verder zouden helpen. Niet meer en niet minder. Het opmerkelijke succesverhaal van Jobs (Apple) zou je kunnen reduceren tot aantallen verkochte producten, de winsten of de waarde van het aandeel Apple. Deze cijfers zijn inderdaad astronomisch, maar die ga ik hier niet herhalen. Mij gaat het meer om de persoon Jobs en diens intrigerende persoonlijkheid.

Job’s karakter

Uit het boek verschijnt een obsessieve, gedreven maar ook pathologische figuur. Iemand die boven de wet staat, een zeer gering empathisch vermogen bezit en medewerkers (en hun ideeën) indeelt in slechts twee categorieën: shit of top. De ultieme diskwalificatie van een verder competent persoon is “dat hij eigenlijk geen ‘productmens’ is.”

Daarnaast heeft Jobs last van een extreem perfectionisme en ‘weet’ hij hoe het moet. Dat is het visionaire aspect. Met instemming citeert hij het antwoord van Henry Ford die gevraagd werd naar het ontbrekende marktonderzoek. Ford zei: “Als ik mensen gevraagd zou hebben naar wat ze op dit gebied wilde hebben, dan was het antwoord geweest ‘een sneller paard’.” Zo ook Jobs. Hij weet en bepaalt wat consumenten willen hebben. Consumenten weten dat niet, tot ze het product zien.

My way or the highway

Zijn leiderschap valt in de categorie ‘my way or the highway’. Hij had een enorme hekel aan middelmatigheid en wenste uitsluitend met toptalent samen te werken. Het binnenhalen van topmensen was een van zijn belangrijkste taken. “My #1 job here at Apple is to make sure that the top 100 people are A+ players”. Daarbij hanteerde hij de volgende filosofie: “A-players hire A-players. B-players hire C-players. Do you get it?” Hire-&-Fire als de belangrijkste taak van een ondernemer c.q. manager. Dat stemt overeen met de ideeën van Iaccocca (2007), maar zie ook een Nederlandse ondernemer die hetzelfde zegt (Niknam, 2011).

Steve Wozniak

Ook passeren diverse opponenten de revue, te beginnen met zijn mede-oprichter Steve Wozniak (‘Woz’). Een zachtmoedige, eerlijke man die vond dat technologie gedeeld moest worden. Een ‘open source’ figuur avant la lettre. Steve vond dit een verkeerd idee. Technologie is er om het leven te veraangenamen, maar je moet er wel (veel) geld mee verdienen. Openheid leidt tot inferioriteit.

Een ander beroemd verhaal is dat rond John Sculley, de topmanager van Pepsi die door Jobs binnengehaald werd en door wie hij – na een interne machtsstrijd – ontslagen werd. Jobs begon een nieuw bedrijf – NeXT – (dat werd niks) maar werd later weer als redder van Apple teruggehaald toen Sculley er een puinhoop van gemaakt had. Ook met andere rivalen – Bill Gates van Microsoft, Michael Eisner van Disney en vele anderen – ging Jobs het gevecht aan. Steeds vanuit de volledige overtuiging dat hij het bij het rechte eind had en dat de ander een sukkel was.

Reality distortion field

Een terugkerend thema in het boek is zijn ‘reality distortion field’: een term uit StarTrek waarmee bedoeld wordt dat Jobs zijn werkelijkheid als De Werkelijkheid beschouwde. ‘Kan niet’ accepteerde hij niet en het verdraaien van feiten was zijn tweede natuur. Ideeën van anderen claimde hij voor zichzelf. Iemand kon vandaag een asshole zijn, maar morgen een held. Onberekenbaar en extreem veeleisend.

Een meedogenloze onderhandelaar, charismatisch en in staat zich compleet te focussen op één aspect. Een adoptiekind die zijn eigen dochter – Lisa – in de steek liet. Bindingsangst en geldingsdrang, hippie en zakenman, zenboedhist en multimiljardair, veganist en Mercedesrijder c.q. bewonderaar van BMW-motorfietsen (immers ook topproducten). Een bizarre verzameling, maar wel extreem succesvol.

De volgende keer dat je je iPhone, je iPad of je Mac ter hand neemt, bedenk dan dit de nalatenschap van een geniale tiran is. Maar bedenk ook: hoeveel ‘lijken’ heeft het gekost?

Referenties

Deutschman, A. (2001). De man van Apple. De ongeautoriseerde biografie.
Amsterdam: Meulenhoff.

Iacocca, L. (2007). Where have all the leaders gone. New York: Scribner.

Isaacson, W. (2011). Steve Jobs. De biografie. Houten: Het Spectrum.

Niknam, A. (2011). Ondernemers hebben nooit geluk. Schiedam: Scriptum.

0 reactie(s) op “Hoeveel lijken is het waard? Steve Jobs: Genie en/of Tiran”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *


De verificatie periode van reCAPTCHA is verlopen. Laad de pagina opnieuw.