MVO is inmiddels een gevestigde term en vanuit de consument komt enige druk voor organisaties om aan het MVO concept te conformeren. Er zijn talloze stempels en andere soorten keuringen waarmee een organisatie aan kan tonen dat zij of haar producten rekening houden met de duurzaamheid van die producten en de (economische) situatie van iedereen die daarbij betrokken is. Maar kan maatschappelijk verantwoord ondernemen een verplichting zijn voor bedrijven? En waarom (niet)? Die vraag zal ik hieronder proberen te beantwoorden door vanuit vier verschillende perspectieven naar een hypothetische organisatie te kijken, om vervolgens een conclusie te trekken.
Shareholder perspectief
Een bedrijf of organisatie heeft eigenaren. Deze eigenaren hebben een bepaald doel met de organisatie en dat doel is doorgaans ‘zoveel mogelijk winst maken’. Natuurlijk zijn er genoeg organisaties die niet puur voor winst gaan – deze laten we even buiten beschouwing. In dit perspectief gaat het er om dat een bedrijf van iemand is, dat die persoon wil dat het bedrijf iets doet – uiteraard op legale wijze – en dat dit bedrijf dat in principe moet doen. Wanneer we een organisatie verplichten maatschappelijk verantwoord te ondernemen, dan dwingen we de eigenaar als het ware iets te doen dat hij niet wil – terwijl het bedrijf van hem is en we daar geen recht toe hebben. Dat is vreemd, deze dwang kan ook niet helemaal terecht zijn.
Stakeholder perspectief
Stakeholders zijn partijen die zich op een of andere manier tot de organisatie verhouden. Voorbeelden zijn afnemers, schuldeisers en het milieu. Vanuit het stakeholder perspectief is het zeer wenselijk dat een organisatie – iedere organisatie – zich richt op MVO. Duurzaamheid is voor iedereen prettig – uiteraard ook voor de eigenaar – maar betekent wel dat de winst lager uit zal pakken, er wordt immers meer geld besteedt aan het milieu, de lonen van arbeiders in lage lonenlanden, etc.
Consumenten perspectief
De consument is degene die bedrijven ‘dwingt’ om maatschappelijk verantwoord(er) te ondernemen. De consument is tegenwoordig meer betrokken en heeft er iets voor over om duurzame producten te kopen. Hier gebeurt iets interessants: door deze druk wordt er een economische incentive gekoppeld aan het MVO. Zo zou het kunnen dat een MVO organisatie tóch meer winst maakt dan een niet-MVO organisatie. En zo zou de bedrijfseigenaar ook tevreden moeten zijn.
Overheidsperspectief
Een perspectief dat ik aanhaal om iets te kunnen zeggen over verantwoordelijkheid. Want juist de overheid zou ervoor verantwoordelijk moeten zijn dat het kader waarbinnen organisaties handelen zo’n vorm heeft dat de duurzaamheid – als we met zijn allen bepaald hebben dat die wenselijk is – gegarandeerd wordt. Toch? Maar hier spelen andere (politieke) argumenten een rol. Zo moet de overheid zich bezighouden met de concurrentiepositie van het land tegenover andere landen. En het dwingen van bedrijven om aan een bepaald kader te conformeren, kan ertoe leiden dat het bedrijf verhuist. Bedrijven zouden kunnen vinden dat een verplichting vanuit de overheid hen te sterk inperkt.
Wie heeft er dus verantwoordelijkheid?
Een bedrijf kan niet uit zichzelf verplicht zijn om maatschappelijk verantwoord te ondernemen als dat niet de wil is van de eigenaar – het zou oneerlijk zijn om de eigenaar ergens toe te dwingen. Zolang wat hij doet niet tegen de wet in gaat. Stakeholders kunnen graag willen dat een organisatie iets op een MVO-wijze doet, maar hebben eigenlijk weinig inbreng buiten een soort ‘maar het zou beter zijn’-argument. De overheid is beperkt in haar invloed doordat zij bedrijven tevreden moet houden – door de omstandigheden wordt ze gedwongen om de lat voor het handelen van bedrijven laag te leggen. Wellicht zou dit anders zijn als de overheid een internationaal verbond zou kunnen sluiten. Uiteindelijk blijft de consument over als belangrijkste beïnvloeder. Zelfs een bedrijf dat gericht is op pure winst – of eigenlijk, juist een bedrijf dat gericht is op pure winst, moet luisteren naar haar klanten. Wanneer de klanten unaniem eisen dat een bedrijf maatschappelijk verantwoord onderneemt, moet het bedrijf volgen om haar optimale resultaat te behalen.
Om maar een loopje te nemen met een populaire uitdrukking: de grootste beïnvloeder van de maatschappij, dat ben jij.
Geef een reactie