Goede morgen,
G E E F T ACHT !! V O O R W A A R T S MARS !! Militair leiderschap versus leiderschap in organisaties, daar ga ik het vandaag over hebben.
Wie van u nog het genoegen heeft meegemaakt om een poosje ’s Konings wapenrok te mogen dragen, krijgt waarschijnlijk acuut beelden voor ogen van hoe het toen was. Een groep groen geklede jongemannen, stijf in de houding gezet door een andere groene figuur en vervolgens blindelings gehoorzamend aan een volgend bevel door eensgezind voorwaarts te gaan. Voorwaarts mars!! Een methode van leidinggeven. Maar eigenlijk wel een gemakkelijke. Te gemakkelijk soms denk ik. Je hoefde als meerdere immers alleen “Geeft Acht “te brullen en daarna liet je iedereen onder je bevel alles doen wat jij als bevelvoerder wilde. Niemand die luidkeels protesteerde. Op zichzelf was en is er niet zoveel mis met die dressuur-methode, want stel je maar voor dat je in oorlogstijd voortdurend met je manschappen moest gaan overleggen of je zou gaan aanvallen, of juist andersom zou gaan. En of iedereen wel zou schieten en Pietje dat niet zou doen omdat er anders vuil in zijn wapen zou kunnen komen. Met “Geeft Acht, enzovoort” had je daar in elk geval geen problemen mee. Dus… het is wel een geschikte methode van leidinggeven onder heftige en vaak onduidelijke omstandigheden.
Hoe anders ziet leidinggeven eruit in vredestijd!
Bijna dagelijks wordt mijn kantoor bedolven onder prachtig uitgevoerde brochures en mails, waarin ik word uitgenodigd om deel te nemen aan seminars over leiderschap. Met als uitgangspunt dat leiderschap aan te leren is. De vraag is of dat klopt? Kun je door te kijken en te luisteren (beter) leiderschap leren? Of ben je van nature een goede of niet geschikte leider? In het laatste geval een “lijdende leider”?
De “proof of the pudding” in dit soort kwesties is meestal de praktijk van alledag. In het soort organisaties waarin wij ons bewegen, zie je dat leiderschap wordt geboden door directeuren, eindverantwoordelijke en trainers van wie iedereen in de organisatie gewoon verwacht dat zij bepalen hoe het gaat. Dit leiderschap lijkt sterk op het hiervoor beschreven militair model. Met één groot verschil: Dat in plaats van “Geeft Acht” maatschappelijke betrokkenheid, sturen op menselijke relaties en oprechte aandacht de accenten zijn die goede bevelvoerders karakteriseren en welwillende volgers opleveren.
Hoe fout dit kan gaan, illustreert het volgende voorbeeld, waarbij ikzelf flink betrokken was. Ik mocht voor een organisatie een development-programma bedenken en optuigen. Allerlei prachtige doelen werden bepaald (op voorhand) en de bijbehorende theorie en praktische vertaalslag zaten verweven in het plan van aanpak. Als initiator van dit traject zou ik in elk geval de eerste avond aanwezig zijn. Het werd een enerverende avond.
Toen ik bij het hotel waar het programma werd gegeven aankwam, zat een groot deel van de deelnemers op het terras te roken met op tafel een aantal glazen alcohol. “Zo heren, zitten jullie hier al lang”, vroeg ik belangstellend?
“Veel te lang al en we zijn van plan om vanavond nog flink door te zakken. Dan kunnen we morgen tenminste gewoon weer aan het werk in plaats van hier nog een paar dagen te moeten uitzakken en uitbuilen. Iets anders kun je hier niet doen. Deze training is waardeloos”. Ik schrok me wild. Wat was er gebeurd? Ik zocht de trainer op, die me al spoedig wist te vertellen dat hij het niveau zwaar had onderschat en dus totaal niet had kunnen beantwoorden aan de aanwezige behoefte en verwachtingen. Zodoende had de groep gemuit, de trainer aan de kant geschoven en machogedrag vertoond door uitdagend te gaan “terrasseren.”
Ik moest ingrijpen en riep de groep weer bijeen in de trainingsruimte. Het kwam nu op een stukje improvisatie aan. Een totaal andere vorm van leiderschap tonen dus. En ik realiseerde me dat ik een leider of een lijder zou gaan worden. Aangezien ik de ontwerper van het programma was, kon ik met verstand van zaken een beroep doen op ieders gezond verstand. Ik zette al mijn energie in om gedegen uitleg te geven over het waarom van het programma en de te verwachten positieve motivatie. Nogal wat veerkracht had ik nodig om de eerst nog sterk negatieve reacties op te vangen. Door het luchtig te houden en bepaald gedrag flink uit te vergroten tot het een persiflage werd, kreeg ik de lachers op mijn hand en wist ik dat ik de muiterij onder controle had gekregen.
Waar het nu nog om ging was de groep te verbinden aan onszelf en ons programma. Door authentiek te zijn, bij mezelf te blijven, en geen baasje te spelen, kreeg ik de leiding weer terug en konden we die avond nog een belangrijk deel van de training afmaken.
Ik had een belangrijke nieuwe les geleerd. Leiden hoeft geen last te zijn. Als je betrokken bent, oprecht aandacht geeft en vooral bij jezelf blijft, authentiek bent, dan heb je geen positie (lees: rang) en geen bevel (lees : Geeft Acht) nodig om welwillende volgers (lees: medewerkers) te krijgen.
Ik wens u een richtinggevende werkweek: VOORWAARTS.
Geef een reactie