Hoe komt het dat mensen zo verschillend reageren op tegenslagen? Heeft dat met leeftijd, geslacht, intelligentie, cultuur te maken? En hoe kan je eigenlijk weten wat een tegenslag is wanneer je nooit een tegenslag hebt meegemaakt of als zodanig hebt ervaren? En wat betekent het voor organisaties?
Ik weet uit eigen ervaring maar al te goed hoe tegenslag voelt. Niet leuk, maar tot nu toe elke keer wel overkomelijk. Ik geef de moed niet op en laat mij niet uit het veld slaan door een tegenslag en probeer er lering uit te trekken. De moed opgeven is namelijk hetzelfde als de boel de boel te laten en maar zien wat er gebeurt. Je geeft dan geen sturing meer aan je leven en dan is het wachten op nog meer tegenslagen. Volgens mij is het essentieel steeds zelf de regie te houden als je in zwaar weer zit.
Sterker worden
What doesn’t kill you makes you stronger.’ Dat waar je niet dood van gaat, maakt je juist sterker. Deze uitspraak wordt vaak gebruikt in geval van tegenslagen zoals ziekte, relatieproblemen, ontslag etc. We bedoelen het troostend, want uiteindelijk komt alles weer goed, hoe slecht het ook met je gaat. En, wordt er vaak aan toegevoegd; je komt er sterker uit, als een mooier mens. Maar is dat nu wel zo (voor een ieder)? Ik kan me namelijk ook best voorstellen dat er mensen zijn die door (continue) tegenslag veranderen en anders gaan functioneren, zowel privé als op het werk.
Alles is maakbaar
De ene tegenslag is de andere niet. Iemand verliezen is natuurlijk iets heel anders dan een baan verliezen. Door geconfronteerd te worden met tegenslagen vergroot je je weerbaarheid, hoor en lees ik vaak. Maar dat is nu het probleem van tegenwoordig. We geloven er tegenwoordig teveel in dat alles maakbaar is, en tegenslag hoort niet in het rijtje van maakbaarheid thuis. En dat maakt ons kwetsbaarder. Een tegenslag wordt als falen gezien en dat heeft een heel ander effect op ons brein. Mag je fouten maken en deze weer repareren zodat men nog steeds om je geeft? Veel ouders zetten hun kinderen onder grote druk om iets te presteren (school, sport). Ruimte om fouten te maken is er dan niet, tegenslag wordt dan gevoeld als falen, dus geen ruimte om je weerbaarheid te vergroten om daarin te groeien. Hetzelfde gebeurt in veel organisaties. Fouten worden gezien als disfunctioneren, met alle gevolgen van dien.
Ambitie als basis voor persoonlijke groei
Succes is het fijnst wanneer je er hard voor hebt moeten werken. Het draagt dan tevens bij aan je veerkracht en aanpassingsvermogen. Je hebt ambitie nodig in je leven om het beste in jezelf naar boven te brengen. Hoe harder bevochten het succes, des te groter de voldoening. Situaties waar je wordt gedwongen diep naar binnen te kijken, waar je je fouten onder ogen durft te zien, daar leer je van. Iemand die alles krijgt, doet geen ervaringen op en legt de lat mogelijk steeds lager. Er moet dus ruimte zijn om te falen en opnieuw te proberen. De mate waarin je weerbaar bent of kunt worden hangt ook af van je persoonlijke omstandigheden (familie, gezondheid etc.) Maar vooral ook: zijn er in je omgeving mensen die je steunen? Zorg voor een sociaal netwerk, blijf verbonden met waar je vandaan komt.
Veilig
Wat de samenleving en organisaties nodig hebben zijn mensen die wel hun hoofd boven het maaiveld durven uitsteken. Mensen die bereid zijn te leren van hun eigen fouten en die van anderen. Voorwaarde is dan wel dat er sprake is van een veilige werkomgeving. Een omgeving waar op fouten maken geen taboe heerst, maar waar deze gezien worden als een kans, dus niet als falen. Een omgeving waar sprake is van onderling vertrouwen en waar elke verbetering wordt gewaardeerd. Een omgeving waar met onderling respect gesproken wordt hoe de fout een volgende keer voorkomen kan worden. Want steeds in dezelfde fout vervallen, daar wordt uiteindelijk niemand sterker van. Mensen met tegenslag zijn normaalgesproken mensen die hun nek uitsteken en die sociale steun verdienen om het nog een keer te proberen.
De middelmaat
Succes is de maat waar we alles aan afmeten. Tegenslagen zijn not done, zijn schadelijk en niet goed voor je CV. We zijn daarom zo bang ‘te mislukken’ dat we ons tot het uiterste inspannen om tegenslagen te voorkomen. Out of the box denken is niet meer aan de orde, de creativiteit van oplossingen vervaagd tot een grijze massa. Wanneer mensen geen risico’s meer nemen of tegenslagen alleen moeten opvangen, ontstaat risicomijdend gedrag. En dat zal een trend zetten naar het gemiddelde en zal de groei dus vertragen. Neem bijvoorbeeld de blijkbaar onstuitbare dwang om voor vakmensen de meest eenvoudige handelingen in een protocol te vast te leggen. Niemand durft meer buiten de lijntjes te kleuren en besteedt veel energie om binnen de lijntjes te blijven. Je vraagt je af waar de verhalen over werkdruk en burn-out in het onderwijs, zorg en politie toch vandaan komen?
Geef een reactie