Veranderen wat je nog niet ziet: Systeemdenken en HR

15/12/2015 Leestijd: 4 minuten

“Savoir vivre” weten wat leven is. De Fransen weten dit op zo’n mooie wijze uit te spreken. Uit de mond van een doorgewinterde Nederlander klinkt het echter zoals we in de reclame Pattuuraain uitspreken. Klinkt niet al te fijn en de kaas wordt er qua idee niet echt beter van. We lachen wel om onszelf.

Nu was ik laatst kort in Frankrijk bij de Franse familie van mijn zoon. Een van die familieleden zei iets dat mij bezighield: “Wij (de Fransen) weten niet wat de toekomst gaat brengen, er komen hele moeilijke tijden aan, maar het land waar we op leven, de rijkdom van ons land, de goede maaltijd, dat is Frankrijk. Dat moeten we waarderen”. We gingen tussen de middag aan tafel en daar hebben we de rest van de dag gegeten, gedronken, gepraat en gelachen. Het woord “savoir vivre” lag me dan niet alleen in de mond, ik proefde het ook.

Die avond werd aangekondigd dat de Fransen 1,2% meer geconsumeerd hadden in het eerste kwartaal van 2013. In Nederland was het gedaald.

De Fransen hebben gemiddeld lagere salarissen dan in Nederland. De sociale voorzieningen zijn beter geregeld dan in Nederland. Ik kan het helaas niet anders zeggen. De Fransen hebben het moeilijk: Het vertrouwen daalt, de protesten tegen Hollande nemen toe; Bij de Nederlanders gaat het over het gaat slecht, er is minder geld en bezuinigen. Er worden afspraken gemaakt en weer verbroken. Gevolgd door bestraffende vingers in de vorm van scheefwonen, fraude, te luxe geleefd, boven onze stand, te grote voet. In de tussentijd heeft de Nederlander wel minder bezit dan de Griek, maar is de Griek failliet. Het lijkt of onze aloude calvinistische volksaard weer ontwaakt is, en er nog alleen maar veroordeeld kan worden. Het verbaasd me dan ook niet dat wij niet meer consumeren. Onbewust denk ik aan dat moment van “savoir vivre” .

Dan wordt er een boek in mijn schoot geworpen: Systemisch Performance Management van o.a. Dries van Nieuwenhuijse. Bij Hoofdstuk 4: Inleiding tot systeemdenken, enkele  uitspraken: “The map is not the territory ( Korzybski 1995)”, wat vrij vertaald “We zien wat we willen zien”. Dan even verder een uitspraak van Laing 1971: “The range of what we think and do is limited by what we fail to notice. And because we fail to notice that we fail to notice, there is little we can do to change, until we notice how failing to notice shapes our thoughts and deeds”. We zien wat we willen zien totdat het ons opvalt hoe onze gedachten en daden beïnvloedt worden door dit niet zien, waarmee er eigenlijk gezegd wordt, dat we net zo lang feiten filteren en betekenissen presenteren, totdat het ons opvalt dat er niets verandert.

Systeemdenken gaat over hoe het proces in elkaar steekt, het systeemdynamisch model laat het gedrag zien, dat wordt bepaald door de verhouding tussen de onderliggende processen. In een dergelijk model kunnen we achterhalen wat we niet zagen. Het geeft een beeld van de samenhang. Dan gaat ie verder en word ik nog nieuwsgieriger:

“Omdat in veel organisatie alles is opgedeeld in stukjes, missen we de samenhang en managen we vooralsnog de symptomen in plaats van de oorzaken. We remediëren deeltjes en geen geheel. De manier waarop we meten en rapporteren is hieraan niet vreemd. We zijn onvoldoende goed uitgerust om te denken in waarschijnlijkheden, waardoor we gemakshalve vasthouden aan de korte termijn, voor de hand liggende oplossingen van symptomen. Om hierop vat te krijgen is er meer nodig, een systematische en holistische aanpak : systeemdenken”

Prachtig, dit begrijp ik! Herken je dit ook bij jouw organisatie? Ik denk aan die KPI’s die rekenen die oneindig worden doorgerekend, alsof de wereld lineair is en uit cijfers bestaat. Maar KPI’s blijven cijfers, ze vertellen je iets over hoe je gedaan hebt. Ze vertellen niets over het nu of hoe de toekomst eruit kan zien. Toch houden we hardnekkig vol om te zien wat we willen zien en plannen onze korte termijn oplossingen. De massale ontslagen en bezuinigingen zijn daar voorbeeld van. Te weinig of geen aandacht voor de causaliteit van de op elkaar inwerkende zaken, omstandigheden en vooral menselijk gedrag, waardoor oplossingen geen succes worden, maar een falen. We raken achterop. Vervolgens beginnen we gewoon weer opnieuw. Maar als we de causaliteit begrijpen, zouden we ons falen kunnen  zien, en kunnen we het proces veranderen en noemen we het voorspellende waarden. Daarvoor is wel een spiegel en wat moed nodig.

Vervang ik nu het woord organisatie door land, dan durf ik Rutte en Hollande onder het motto van “savoir vivre” aan tafel te dwingen en op zoek te laten gaan naar dit falen. Dan kan Angela aanschuiven en wat ‘gründlichkeit’ aanbrengen. En voeg ik graag een Christine Lagarde toe aan het team. Goed voor de wijsheid, maar toevallig ook voor de man-vrouw verdeling.

Ik zou graag sterkere organisaties willen zien, gelukkige mensen op het werk en een minder zorgelijke toekomst voor de generatie die eraan komt. “Savoir vivre” eigenlijk.

Even in de spiegel kijken, diep doorademen en een beetje ruimer denken. Systeemdenken brengt ons daar in elk geval dichterbij.

0 reactie(s) op “Veranderen wat je nog niet ziet: Systeemdenken en HR”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *


De verificatie periode van reCAPTCHA is verlopen. Laad de pagina opnieuw.