Voorkom leiderschapskramp!

11/07/2017 Leestijd: 5 minuten

Regelmatig verschijnen berichten in de media over organisaties, waarin een angstcultuur heerst. Dan weer gaat het over overheidsorganisaties als de Nationale Politie, zorgorganisaties als bijvoorbeeld UMC Utrecht of commerciële organisaties als Ikea of recentelijk de ABN Amro. Hoe werkt veiligheid en vertrouwen eigenlijk en wat is het strategische belang ervan? Op deze en vele andere vragen ga ik in de komende vier weken in.

Deel 1. Het karakter van vertrouwen

Een scheidsrechter, die het goed doet valt niet op. Onbegrijpelijke beslissingen maken hem zichtbaar: hij heeft niet langer het vertrouwen. Hiermee wil ik aangeven, dat vertrouwen een onzichtbaar fenomeen is.

Vertrouwen maakt, dat mensen een stap durven te zetten ook al ontbreekt er een stukje informatie. Vertrouwen is in het maatschappelijk en economische verkeer een bepalende schakel. Durven mensen een beslissing te nemen ook als de beschikbare informatie tekort schiet?

Belangrijk om te onderkennen, dat vertrouwen betrekking kan hebben op verschillende aspecten. Zo kun je binnen een organisatie trots zijn op de ingeslagen koers en jezelf helemaal achter de ‘mission statement’ scharen. Vertrouwen kan ook betrekking hebben op de correctheid en volledigheid van de informatie, die je in je werk krijgt. Is dit alles of is er nog een andere agenda? Natuurlijk gaat het ook over hoe je de ander vertrouwt als persoon en als professional. De economische crisis heeft duidelijk gemaakt, dat vertrouwen zich ook kan richten op organisaties en instituties als bijvoorbeeld De Nederlandse Bank. De huidige Amerikaanse president doet er alles aan om het vertrouwen in het eigen rechtssysteem te ondermijnen. Hoe narcisten als Trump en Wilders elkaar over grenzen heen aanvoelen als zij spreken over nep-rechters en nep-parlement!

Als je je als medewerker veilig en vertrouwd voelt in jouw team en werk dan groei je in je zelfvertrouwen. Je weet, dat je wordt gewaardeerd en je ervaart sociale steun. In je werk ben je bezig met de dienst, die je voor de klant wilt leveren. Je voelt je niet belemmerd door de angst een fout te maken, die je zwaar kan worden aangerekend. Je laat je mening horen, je pakt nieuwe dingen op en je beweegt je met plezier buiten je eigen comfortzone. Zo groeit jouw talent en profiteren collega’s en de organisatie van jouw inzet.

Vertrouwen kun je opvatten als een balans, die je opgemerkt steeds weer opnieuw opmaakt. Welke gebeurtenissen geven steun, hoe moet ik de opmerking van mijn leidinggevende interpreteren, raakt de aangekondigde reorganisatie mij persoonlijk? Zo kleuren ervaringen uit het verleden je interpretaties van nieuwe gebeurtenissen. Zij bepalen je gedrag op korte termijn, maar geven ook antwoord op de vraag of jij je optimaal voor de organisatie wilt blijven inzetten.

Vertrouwen op verschillende niveaus

Alsof het allemaal nog niet complex genoeg spelen er ook nog zaken op verschillende niveaus door elkaar. Op individueel niveau maakt het uit hoe jij als persoon in elkaar steekt. Ben je meer een extraverte persoon, die open staat voor vernieuwingen en van nature vertrouwen hebt in mensen? Geloof je in groei van mensen en ben je gericht op het oplossen van problemen? Of ben je meer een introvert type, die afwachtend en voorzichtig is en geneigd is om problemen te ontlopen?

Op teamniveau is het belangrijk, dat je respect en steun voelt. Dat jouw aanwezigheid er voor de anderen toe doet. Op organisatieniveau spelen zaken als de stijl van leidinggeven en de cultuur een bepalende rol. Maatschappelijk gezien is er ook van alles aan de hand. Zo willen we af van ‘the old boys network’ en toezichthouders van het kaliber Loek Hermans. Toezichthouders hebben de verantwoordelijkheid te letten op een bij de organisatie passende cultuur, maar hebben daar zelf vanuit hun eigen opstelling veel invloed op.

In mijn volgende blog ga ik in op de bouwstenen van vertrouwen. Als je zicht hebt op deze bouwstenen dan kun je daarmee bepalen wat goed gaat en op welke punten de organisatie kan verbeteren of sterker nog nu al risico loopt.

Strategisch belang van vertrouwen

Vertrouwen heeft effect op hoe mensen zich opstellen in hun werk. Voel je een gebrek aan veiligheid en vertrouwen in de organisatie, dat sta je eigenlijk continu in de houding van vluchten. Je lichaam reageert met stress: voor even niet erg, maar als dit lang duurt dan raakt de accu snel leeg oftewel burn-out ligt op de loer.
Naast de verzuimkosten maakt dat een gebrek aan vertrouwen mensen in de ‘veilige modus’ laat werken: ze doen wat hun opgedragen wordt en vermijden risico’s. Er ontstaat een calculerende arbeidsverhouding. Dit staat meestal op gespannen voet met de groei ambities van de organisatie.

De economie trekt aan en de ‘war on talent’ is al weer voelbaar. Het belang van employer branding wordt door veel bedrijven onderkend. Dat wordt een lastig verhaal als de arbeidsverhoudingen binnen jouw bedrijf zijn gericht op beheersing en controle. Het contrast tussen wat je wilt zijn en hoe medewerkers de organisatie ervaren is te groot.

Een angstcultuur staat het realiseren van de strategische ambitie van de organisatie in de weg. Veiligheid en vertrouwen lijken erg op het verschijnsel reputatie. De overeenkomsten zijn:

  1. op lange termijn zijn zij bepalend voor succes, maar de korte termijn belangen staan vaak in de weg. Verkeerde keuzes zijn snel gemaakt.
  2. ze raken vooral onzichtbare aspecten in de bedrijfsvoering
  3. het sturen op de begrippen is lastig, omdat het de totale organisatie raakt

In de volgende blogs ga ik op de volgende thema’s:

  • hoe ontstaat een angstcultuur en hoe kom je als organisatie weer uit het dal?
  • Leiderschap en Cultuur in relatie tot vertrouwen
  • Het strategisch belang van sociale innovatie
  • Wat kan de bijdrage van HR zijn bij het plaatsen van vertrouwen in het DNA van de organisatie
0 reactie(s) op “Voorkom leiderschapskramp!”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *


De verificatie periode van reCAPTCHA is verlopen. Laad de pagina opnieuw.