Topsalarissen
Voor HR-mensen is het een regelmatig terugkerende klus: de zogenaamde ‘benchmarking’ – kijken of de salarissen binnen het bedrijf nog marktconform zijn. Bij de ING hebben ze onlangs ook eens gekeken of het salaris van hun topmanager, Ralph Hamers, nog marktconform was. De conclusie was dat hij er nog anderhalf miljoen bij moest hebben. Een astronomisch hoog bedrag en 2x zoveel als zijn huidige salaris. Er is wel iets voor te zeggen om bepaalde functies beter te belonen dan andere om zo de juiste mensen binnen het bedrijf te houden. Ik herinner me een schaarste aan Lay-out engineers en RF-engineers. We wisten niet meer waar we ze vandaan moesten halen en hadden er veel voor over om de ‘zittende’ engineers te behouden. Maar zou er eigenlijk een grens aan de hoogte van de beloningen moeten zijn? En wanneer is die grens bereikt? Als de algemene opinie zich tegen dergelijke hoge beloningen keert of moeten we zo lang niet wachten?
Groei en winst
Het hedendaagse bedrijfsleven is veelal gericht op groei en winstcijfers. Als de focus hierop heel sterk wordt dan kunnen we gaan spreken van een eenzijdigheid in de ontwikkeling van het bedrijf. Dit brengt een gevaar met zich mee. Eenzijdigheid geeft een onbalans, waarbij aspecten aan de andere kant van het spectrum niet worden gezien. Groei en winst gaan over de materiële aspecten van het bedrijf. Het gevaar is dan dat er voor de immateriële aspecten geen oog is. In het geval van ING werd respect en verantwoordelijkheid naar de gemeenschap niet gezien. Ook werd geen rekening gehouden met de reactie van de rest van de medewerkers bij ING. Hun salarisverhoging stond niet in verhouding tot die van de topman. De uiteindelijke consequentie was dat de salarisverhoging van topman, Hamers niet doorging onder druk van de publieke opinie. Hadden ze dit niet van tevoren kunnen bedenken?
Dieptepsychologische inflatie
Er lijkt hier sprake te zijn van een fenomeen dat we in de dieptepsychologie inflatie noemen. Daar wordt iets anders mee bedoeld dan wat we er in de bankenwereld mee bedoelen. Inflatie ontstaat, volgens Carl Jung, als een archetypische inhoud bezit neemt van de psyche en dwingt haar de grenzen van de menselijkheid te overschrijden (Samuals, A., Shorter, B., Plaut, F., 2001, Jung-lexicon, Rotterdam, Lemniscaat B.V.). Hij heeft het hier natuurlijk over individuele mensen en niet over bedrijven. Maar als je het nader bestudeerd dan kan dit zeker ook voor bedrijven opgaan. Geld is een archetype. We hebben er allemaal een beeld bij, maar de precieze betekenis is voor iedereen individueel. De een wordt er blij van, een ander denkt aan het gebrek ervan, sommigen gaan ernaar op zoek met een metaaldetector en weer een ander heeft misschien wel een muntenverzameling als hobby. Als geld of beloning zo belangrijk wordt dat alles erom draait dan kan het bezit van jou gaan nemen, in plaats van dat jij het bezit. Je kunt dan het onderscheidingsvermogen verliezen om te bepalen wat redelijk is en wat buitensporig. Een gebrek aan onderscheidingsvermogen is precies waar het bij inflatie om gaat in de dieptepsychologische betekenis ervan. In het ergste geval kan er een vorm van hybris ontstaan, waardoor het contact met de werkelijkheid lijkt te verdwijnen. Voor een individu is dit verschrikkelijk, maar voor een bedrijf is dit zeker ook niet gezond.
Menselijke maat
Bij de banken is het natuurlijk niet zo raar dat het om geld draait, maar het lijkt erop dat ze er in zijn doorgeschoten met de exorbitante verhoging die ze in petto hadden voor Hamers. Zozeer dat er voorbij gegaan werd aan de menselijke maat. Bezit van geld moet toch een keer genoeg zijn om een goed leven te leiden als mens? Per individu zal dat verschillen, maar wat is het verschil tussen anderhalf miljoen en 3 miljoen? Wat moet iemand met anderhalf miljoen nalaten, dat hij met 3 miljoen wel zou kunnen doen. Dat gaat voorbij aan de menselijke maat. Dit hadden ze bij de ING ook wel kunnen bedenken voor ze met de buitensporige salarisverhoging naar buiten kwamen. Het lijkt erop dat er geen enkele voeling meer was met de immateriële aspecten en consequenties van een dergelijke verhoging.
Opgeblazen ego en waan
Jung zegt verder dat een opgeblazen ego en waan gevolgen zijn van inflatie. In het uiterste geval kan er sprake zijn van hybris, waarbij er geen enkele differentiatie meer is tussen zelf en godsbeeld. Ik wil de ING het voordeel van de twijfel geven en niet veronderstellen dat ze denken god zelf te zijn, maar een opgeblazen houding en een vertekend beeld van de werkelijkheid lijken mij geen onjuiste diagnose.
Natuurlijk is deze kwestie bij de ING geen geïsoleerd geval waarbij sprake is van exorbitante salarissen die niet meer in verhouding staan tot de geleverde prestaties. Hoe is dat in het bedrijf waar jij werkt? Kan je met een gerust hart zeggen dat de beloning fair is? Durf je er transparant over te zijn?
Geef een reactie