“Mag ik een kaasje kopen, mag ik de kalfjes aaien, mag ik een worstje proeven?” Onze familietripjes naar de biologische boerderij in Eindhoven zijn altijd een feest van plezier. Maar waarom gaan we nu eigenlijk steeds naar deze boerderij? Omdat ze biologische en lekkere spullen verkopen, of omdat de kinderen graag achter kippen en katten aan zitten? Ik denk allebei, maar zou het minder leuk zijn als het allemaal niet persé biologisch was? Nee toch? Zouden we er een minder goed gevoel aan over houden? Ja toch!
Corporate Social Responsibility of Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO)
Corporate Social Responsibility, of in het normaal Nederlands natuurlijk Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is al tijden trending topic, daarmee vertel ik u weinig nieuws waarschijnlijk. Duurzaamheid, transparantie en wat al niet meer, het hoort er allemaal bij. En ik ben zelf, ik zou bijna zeggen ‘vanzelfsprekend’, helemaal voor deze bewustwording en ontwikkeling. Transparantie en verantwoording zijn geen keuzes meer, maar randvoorwaarden ontstaan vanuit een nieuwe marktdynamiek. De bezitter wordt gebruiker in de circulaire economie, de maatschappelijk gestelde randvoorwaarden zijn prioriteit naast de daadwerkelijke functie van diensten en producten. Het lijkt er op alsof een aantal waarden vanuit het zogenaamde Rijnlandse model gemeengoed worden, terwijl de kern van het Angelsaksische ondernemen nog steeds fier overeind staat natuurlijk, en terecht trouwens. Of we al toe zijn aan een andere drijvende kracht dan onze economie, hoe je die ook definieert, is maar de vraag. De eisen die we aan diezelfde economie stellen zijn duidelijk wel in beweging, de voorbeelden zijn aan de orde van de dag.
Ik lees bevlogen betogen en hoor inspirerende voorbeelden van het vliegwiel dat MVO kan zijn. En de bijbehorende kritische geluiden natuurlijk ook. Het gebruik van MVO als marketingtool wordt kritisch beschouwd, omdat niet altijd duidelijk is of MVO-beleid van organisaties ontstaan is vanuit een pure intrinsieke motivatie. Ik begrijp het argument, maar heiligt het middel de doelen niet in deze? Wat mij betreft is er nog wel een ander fundament voor een kritisch geluid.
Nieuwe kaders
Het uitgangspunt is dat de maatschappij nieuwe kaders bepaalt voor wat wel en niet acceptabel is binnen het hedendaags ondernemen. De bewustwording van die positie wordt steeds zichtbaarder, en daarmee de uitvoerende en corrigerende macht van de maatschappij. De invloed op banken, productiebedrijven en zelfs oliemaatschappijen is zichtbaar en aantoonbaar. Maar deze maatschappelijke invloed is volgens mij lang niet overal even groot, en evenredig daarmee dus de urgentie om aan de gestelde kaders te voldoen ook niet. Private equity en participatie bedrijven bijvoorbeeld hebben op hun best een indirect belang bij het voldoen aan de nieuwe maatschappelijke kaders. Hun primaire activiteiten onttrekken zich aan het zicht van de kritische consument, en daarmee aan de invloed van deze groep. Aan wie leggen deze organisaties dan maatschappelijke verantwoording af? Of is een dwingende maatschappelijke kracht niet nodig en kunnen we vertrouwen op intrinsieke krachten? Dit bedoel ik niet cynisch. De maatschappelijke kracht van collectieve verontwaardiging is wat mij betreft groeiende ten opzichte van wettelijke kaders en juridische grenzen. De consequenties van deze verontwaardiging laat zich steeds vaker steviger gelden (marktpositie, omzetdaling, imago) dan van de juridische kaders (boetes, ontslag). Als je niet getroffen kan worden door deze maatschappelijke kracht en bijbehorende consequenties, lijkt het logisch dat het ook geen belangrijke overweging wordt in je besluitvorming.
Als je uitgaat van het feit dat commerciële organisaties voor een deel verantwoordelijk zijn voor het menselijk welzijn door de toepassing van MVO, dan zijn mensen en hun welzijn dus weer afhankelijk van de winstgevende kracht van diezelfde commerciële organisaties. Dat klinkt op z’n best als een vicieuze cirkel, een kip of ei discussie, of een zichzelf consoliderend krachtenveld. Zichtbaar is ook dat als de maatschappij en haar nieuwe eisen de rekening (letterlijk of figuurlijk) gepresenteerd krijgt voor het voldoen aan die eisen, er een nieuwe afweging plaats vindt of die prijs niet te hoog is. Een confronterend evaluatiemechanisme dat we dus zelf beheren. De eisen die we stellen hebben consequenties, en vervolgens zijn we kritisch op die consequenties, wederom leidend tot een herijking van de gestelde eisen. En gelijk de confronterende vraag hoe intrinsiek het MVO bij onszelf nu is? Om welke reden gaan we naar de biologische boerderij, en zouden we niet meer gaan als het label biologisch er niet meer aan hangt? Het antwoord is best wel weer afhankelijk van je eigen, persoonlijke belang natuurlijk.
We zijn volgens mij nog maar net op pad, en ons huidige systeem staat nog als een boerderij, met hier en daar wat stutbalken. Maar de aanbesteding voor de verbouwing van de boerderij is al wel degelijk uit gezet. Er komen nieuwe kamers, misschien wel zonder deuren, met meer licht en natuurlijk meer gemak.
En het mooiste is natuurlijk dat we straks, als de boerderij klaar is, de dingen niet meer anders bekijken, maar gewoon andere dingen zien.
Geef een reactie