Deze week maakt PostNL bekend dat nieuwe pakketbezorgers niet langer als ZZP-er worden ingehuurd, maar een arbeidsovereenkomst krijgen aangeboden. Een doorbraak in de strijd tegen de doorslaande flexibilisering van de arbeidsmarkt? Of een zwaktebod omdat PostNL niet meer geloofd in haar eigen dienstverleningsmodel? De motivering van topvrouw Herna Verhagen is, op zijn zachts gezegd, enigszins vaag omtrent de echte reden. Volgens haar is de stap logisch, nu pakketbezorgers steeds meer bij mensen in huis komen. Ik denk dat ze het gewoon niet aandurft om de wereld van mens en arbeid nu eens echt op zijn kop te zetten.
De discussie was en is niet nieuw. Is iemand die arbeid verricht voor een ander nu werknemer, zelfstandige of externe? En wat is eigenlijk het verschil? Als je de juridische lijn volgt, die van het Nederlands recht, dan kom je al heel snel in het ‘stroomschema’ van het Burgerlijk Wetboek. Is er sprake van een gezagsverhouding? En moet de ‘arbeidskracht’ de arbeid persoonlijk verrichten, op aanwijzing van de opdrachtgever? Helder: een arbeidsovereenkomst. Met alle rechten en plichten die daar bij komen. Betalen van loon en afdracht van sociale premies: iedereen blij.
PostNL bedacht het concept van de zelfstandige pakketbezorger. Geen stromen werknemers meer op de loonlijst, geen verplichtingen van pensioenpremies en doorbetaling bij arbeidsongeschiktheid. Gewoon pakketjes wegbrengen en per pakketje betalen. Risico bij de pakketbezorger, excellente en efficiënte dienstverlening: iedereen blij.
Maar een zelfstandige pakketbezorger is in eerste instantie ondernemer. En die bedacht een list. “Als ik mijn bedrijfsvoering efficiënter inricht dan PostNL deed, dan kan ik ook meer rendement maken. Dus zoek ik meer opdrachtgevers (en die zijn er door de liberalisering van de postmarkt meer dan genoeg). En zoek ik collega’s, waarmee ik kan samenwerken, zodat de pakketjes nog excellenter en efficiënter worden bezorgd. En ik onderhandel over het tarief”. Meer rendement: iedereen blij.
Maar niet PostNL. Ineens zagen zij dat, door de ondernemerszin van hun ‘boegbeelden’ in de markt, zij ineens ook de boegbeelden van hun concurrent werden. En dat was natuurlijk niet de bedoeling. Het werd ook nog eens duurder, omdat de zelfstandige zich een onderhandelingspositie wist te creëren. Dus, Tom Poes, verzin een list. Die werd gevonden (dacht men) in de verplichting om exclusief voor PostNL te werken en de tarieven te bepalen op basis van een te verdienen salaris: niet iedereen blij. Want dit gaat weer verdacht veel op een arbeidsovereenkomst lijken.
Het argument van mevrouw Verhagen over veranderende tijden en bezorgers die meer bij klanten binnen komen… U mag er van vinden wat u wil, ik geloof het niet.
Maar wat als,… Als PostNL nu meer werk had gemaakt van het integreren van die zelfstandige binnen het domein van arbeidsverhoudingen bij PostNL. Als men hen een gelijkwaardige positie had gegeven als het gaat om medezeggenschap en bedrijfsregelingen of – activiteiten. En, doe dat tegelijk dan ook met andere externen die je inhuurt, zoals schoonmaak, beveiliging en juridisch advies. Insourcen? Nee, dat bedoel ik niet. Dat gaat alleen over de vorm waarin je de arbeid verricht.
Wat bedrijven zouden moeten introduceren is een geïntegreerde toepassing van ‘boeien en binden’ voor iedereen die arbeid voor haar onderneming verricht. In loondienst, ingehuurde flexkrachten, interim managers en leveranciers. Want uiteindelijk gaat het om de waarde die de factor arbeid aan de onderneming toevoegt. En aan die arbeid zit altijd een mens verbonden. Naast een model van ‘customer intimicy’ een systeem van ‘employee intimicy’. PostNL had een mooie stap kunnen zetten, maar zet een stap terug. Een gemiste kans?
Geef een reactie