Het thema Leven Lang Ontwikkelen staat op de maatschappelijke agenda (vanuit de SER, de overheid, de MBO/HBO raad). Als medewerker zul je je om- en/of bij moeten scholen, anders heb je straks misschien geen baan meer door alle (technologische) ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Een angstig vooruitzicht; “moeten” we nu leren? Leren was toch ook best leuk? En moeten we dan op cursus en weer naar school? Hoe leren we eigenlijk? En wat kan een organisatie doen?
Waar komt het op neer?
Dankzij technologische ontwikkelingen verandert de arbeidsmarkt steeds sneller. Er komen nieuwe banen bij terwijl andere juist verdwijnen. Lange arbeidsrelaties worden korter. Dit vraagt om meebewegen, flexibiliteit en proactiviteit van werknemers. Om eigenaar te blijven van je eigen loopbaan vraagt het om continue aandacht voor je ontwikkeling.
Jarenlang in werken voor dezelfde werkgever, in dezelfde rol en in dezelfde routines maken je niet flexibel. Maar de wereld om ons heel verandert wel en werknemers in organisaties moeten zich daarop aanpassen. Het gaat niet meer om productdenken, maar om het toepassen van nieuwe technologie: dat vraagt een open mind en ruimte in je hoofd om ander inzichten binnen te laten. Steeds dezelfde routines zorgen voor ‘vastgeroestheid’ en dan schiet je brein wat in het slot…
Eindelijk aan het werk!
Ik weet nog goed dat ik na mijn eindexamen de tas in de hoek smeet: geen tentamens meer, niet de druk van eindeloos leren, leren, leren zodat ik mijn toetsen niet zou verpesten. Afwachten in spanning of je het gehaald had. Na de middelbare school en tijdens mijn studie hetzelfde verhaal: punten halen, tentamens maken, steeds die boeken erbij… zucht. Nu ging ik werken! Heerlijk, echt iets doen, niet elke maand die spanning en dat ‘moeten’.
Maar al snel begon het te kriebelen: het verlangen om de horizon te verbreden, nieuwe dingen mee te maken en nieuwe inzichten op te doen. Want dat is ook leren. Dus ging ik leergangen oppakken, naar het buitenland, ander werk naar me toe trekken. Dat gaf nieuwe inzichten, een andere kijk op hetzelfde. Uit hersenonderzoek is gebleken dat leren het effectiefst verloopt als je nieuwsgierig bent en zin hebt om te leren. Dan maak je immers dopamine aan, een chemische stof in je hersenen die ervoor zorgt dat informatie beter wordt doorgegeven. En leren is effectief als je iets gaat doen dat nieuw is, maar vooral ook net iets moeilijker dan het gekende.
Het is erg begrijpelijk om in je werk een tijdje hetzelfde te werk herhalen, maar vergeet niet dat je geprikkeld wordt als er iets nieuws langs komt, als er ruimte is om het eens anders te doen. Dat maakt je flexibel en zorgt ervoor dat je een andere kant van jezelf tegenkomt.
Leren om het leren is niet leuk, nieuwsgierig zijn en onderzoeken wel!
En op organisatieniveau?
Als een organisatie zich min of meer hetzelfde gedraagt als groepen werknemers – gericht op routine en steeds dezelfde ‘succesvolle’ producten en handige procedures – dan kan er vastgeroestheid en zelfgenoegzaamheid optreden. Weten we werkelijk nog wat onze klant wil? Wat gebeurt er in de buitenwereld en wellicht in het buitenland? Wat als we het eens anders aan zouden pakken? Wat zeggen studenten over ons bedrijf en onze werkwijze? Laten we ons genoeg prikkelen om te blijven innoveren?
Op organisatieniveau ligt dus dezelfde opgave als bij de werknemers zelf. Als we dit thema bij de werknemers onder de aandacht willen krijgen, hebben we op organisatieniveau een mooi voorbeeld te geven. Ik zie in bepaalde sectoren nog te vaak dat er wordt gevraagd (en soms is het zelfs een eis) naar jarenlange ervaring en kennis binnen een bepaalde sector (zorg, gemeentes). Waarom is dat eigenlijk? Hoe verfrissend zou het zijn om juist kennis en ervaring van buitenaf binnen te brengen? Leren van andere branches met andere processen en ander gedrag. En juist organisaties met een maatschappelijke opdracht werken voor ‘de maatschappij’, dus voor vele diverse soorten mensen. Verfrissing en andere invloeden zijn dan een mooie bron van inspiratie en zorgen ervoor dat je beter bij de doelgroep kunt aansluiten!
En het onderwijs?
Een paar jaar geleden is er onderzoek gedaan in het kader van leven lang ontwikkelen in het (MBO) onderwijs zelf: “centraal stond de vraag wat wendbaarheid van werknemers vraagt van het HR-beleid van scholen en in hoeverre onderdelen van de veranderende visie op het werkgeverschap al in de praktijk worden gebracht”. Ontwikkeling gaat hier hand in hand met wendbaarheid en werd onderzocht in de breedte: binnen de eigen functie, binnen de eigen organisatie, en ontwikkeling buiten de organisatie. Vooral op dat laatste onderdeel, geeft het onderzoek aan, valt voor scholen nog winst te boeken.
De belangrijkste conclusie van het onderzoek luidt dat er een wil is, maar de praktijk weerbarstig. Wendbaarheid van medewerkers wordt gezien als wenselijk, maar er moet nog wel in geïnvesteerd worden door zowel werkgevers als werknemers. Waar scholen de verantwoordelijkheid hebben studenten voor te bereiden op de dynamische arbeidsmarkt, lopen zij daar voor zichzelf wat in achter…
Maak leren leuk!
Leren en ontwikkelen hoort bij het leven. We kunnen het groot maken en er tegenop kijken, of we kijken ernaar in kleine stappen en met een positieve blik. Als we niet leren, dan kunnen we niet leven. Dus het zit in ons verweven. Soms heeft het een prikkel nodig of een duw. Ik pleit voor initiatieven op werknemersniveau en op organisatieniveau: dat versterkt elkaar het beste.
Vijf tips voor ontwikkeling en wendbaarheid
- Leer van elkaar, zorg voor intervisie, meelopen met elkaar, bespreken van “fouten” in het werk
- Zorg voor voeding: praat met andere branches, en laat je klanten meepraten over jullie dienstverlening
- Ruimte om te experimenteren: ruimte geven om iets anders te proberen, andere taken op te pakken
- Nodig jonge studenten en afgestudeerden uit om mee te lopen, en mee te praten over het werk
- Neem werknemers aan uit andere branches, a-typische profielen en zorg voor een goede inbedding en uitwisseling!
Bron: Wendbaarheid van werknemers in het MBO, De beleidsonderzoekers, in opdracht van de MBO raad.
Geef een reactie