“Vertel eens iets over jezelf” is een veelgebruikte vraag die een recruiter aan het begin van een sollicitatieproces vaak stelt. Het is een gemakkelijke vraag om het ijs te breken of om een goed beginpunt van het gesprek te krijgen. Maar naar mijn mening moeten we vanaf nu stoppen met het stellen van deze vraag.
Het achterhalen van beroepscompetenties
Zoals we waarschijnlijk allemaal wel weten is het belangrijkst van een sollicitatiegesprek dat het gekoppeld moet worden aan beroepscompetenties. Om de eerdere werkprestaties van de geïnterviewde te achterhalen en om te weten te komen of iemand geschikt is voor de functie, wordt er naar enkele hard skills gevraagd. Om te controleren of deze persoon ook bij de cultuur van de organisatie past, wordt er gevraagd naar soft skills die je niet uit het CV of de motivatiebrief kunt opmaken. Maar nogmaals, uiteindelijk moeten ze worden gekoppeld aan beroepscompetenties.
De vraag “vertel eens over jezelf” is een open en eindeloze vraag die zelfs een nadelig effect kan hebben op je besluitvormingsproces als recruiter. Probeer je eens voor te stellen dat je in de positie van de geïnterviewde zit. Als sollicitant ben je een beetje zenuwachtig en misschien reageer je net iets te enthousiast omdat je de baan heel graag wil. Door de zenuwen heeft iemand minder controle over wat hij of zij zegt. Het kan zijn dat je als antwoord op jouw open vraag informatie krijgt die je niet wilde horen. Je kan een antwoord krijgen die helemaal niet gerelateerd is aan beroepscompetenties en die de beslissing zal vervuilen.
Vervuiling van de beslissing: het hallo-effect
Een voorbeeld uit de praktijk. Toen ik een kandidaat sprak tijdens een sollicitatiegesprek, vertelde de geïnterviewde me: “Ik ben een foodie“. Toen dacht ik meteen: “Oh leuk! Ik ook. Ik mag deze persoon nu al, we hebben iets met elkaar gemeen.’’ Mijn spontane reactie was een voorbeeld van het Hallo-effect, wat een allereerste goede/uitstekende (of het tegenovergestelde, zeer slechte en vreselijke) indruk is. Dit Hallo-effect zal je door het interviewproces slepen en het zal ook een Confirmation Bias creëren; de neiging om informatie te zoeken, interpreteren, begunstigen, herinneren op een manier die jouw eigen overtuiging/hypothese over die persoon bevestigt.
Het kan aan de andere kant ook een negatief effect hebben. Tijdens sollicitatiegesprekken waarin ikzelf de baan graag wilde, was ik eerlijk gezegd ook altijd een beetje nerveus. Ik had dan ook altijd spijt van sommige antwoorden die ik had gegeven op de vraag ‘’vertel iets over jezelf’’. Ik zei dan bijvoorbeeld dingen als ‘’ik ben vier maanden zwanger’’ of ‘’mijn moeder woont momenteel bij mij’’. Die uitspraken zijn helemaal niet gerelateerd aan beroepscompetenties en ze zijn daarom ook een slechte norm.
In het begin van mijn HR-carrière kreeg ik tijdens sollicitatiegesprekken veel antwoorden als: “ik ben christelijk” of “ik ben een moslim”, “ik was een alcoholist maar ik ben al lang geleden gestopt” of “mijn vader kent je baas”. En wat informatie met betrekking tot mentale problemen zoals: “ik was vroeger depressief” of “ik had een burn-out”. En tegenwoordig is er een extra uitdaging: hoe zou je bijvoorbeeld reageren als een geïnterviewde je trots zou vertellen dat diegene ervoor heeft gekozen wel/niet gevaccineerd te worden?
Hoe kunnen we de vraag vervangen?
Iedereen heeft vooroordelen en stereotypen over verschillende zaken zoals nationale afkomst, seksuele geaardheid of politieke voorkeuren. Dit zijn privé-aspecten die echter van invloed kunnen zijn op de besluitvorming bij het aannemen van een nieuwe collega. Terwijl deze aspecten helemaal niets met beroepscompetenties te maken hebben. Daarom denk ik dat ”vertel me over jezelf” geen goede vraag is. We zullen op zoek moeten naar een beter alternatief. Wat zou volgens jou een goede vervanger zijn?
Geef een reactie